به طور کلی بارداری را می توان در دو دسته کم خطر و پرخطر گنجاند. قاعدتا در بارداری های پرخطر ، به دلیل این که سلامت مادر و جنین در معرض خطر قرار دارد ، نیاز به مراقبت های بارداری امری بدیهی تلقی می گردد و باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد. لازم به ذکر است که حاملگی یا بارداری کم خطر ، در شرایط و زمان مناسب رخ می دهد و نیازمند مراقبات خاصی نمی باشد ؛ چرا که عمدتا در چنین شرایطی خطری سلامت مادر و جنین را تهدید نمی کند.
داشتن یک بارداری سالم ، یکی از بهترین روش ها برای ارتقاء یک تولد سالم است. مراقبت های زودرس و منظم در دوران بارداری ، شانس یک بارداری سالم را افزایش می دهد. لازم به ذکر است که این مراقبت ها را حتی می توان قبل از بارداری ، با ویزیت شدن توسط پزشک آغاز نمود. با مراجعات منظم به متخصص زنان طی دوران بارداری و رعایت مراقبت های بارداری ؛ پرشک از سلامت شما اطمینان حاصل کرده و شما می توانید از زمان وضع حمل خود مطلع شوید. توجه داشته باشید که حتی اگر احساس می کنید ، حالتان خوب است در تمام جلسات مراقبت های دوران بارداری خود شرکت کنید.
مراقبت های قبل از بارداری چیست ؟
خانم هایی که تصمیم به بارداری دارند باید از 3 ماه قبل از حاملگی ، حتما مشاوره پزشکی با متخصص زنان و زایمان داشته باشند و توسط ایشان ویزیت شوند. توجه داشته باشید که در این جلسه ، در صورتی که دچار بیماری خاصی هستید یا داروی خاصی مصرف می کنید ، باید پزشک خود را از این موضوع آگاه نمایید. در ویزیتی که قبل از بارداری انجام می شود ، پزشک متخصص زنان ، آزمایشات مخصوص و تست پاپ اسمیر درخواست می کند و در صورت نیاز برای شما قرص اسیدفولیک تجویز می نماید. مقصود از مراقبت های بارداری ، ویزیت و چکاپ های مخصوصی است که با هدف حفظ سلامت مادر و جنین ، طی دوران بارداری بر روی مادر و جنین انجام می گیرد.
اهمیت مراقبت های بارداری
مراقبت های دوران بارداری ، همانطور که اشاره شد تا حدود قابل توجهی سلامت مادر و جنین را تضمین می کند. در دوران حاملگی ، باید رشد جنین تحت کنترل قرار گرفته و از بروز مشکلات احتمالی که ممکن است سلامت آن ها را به مخاطره بیاندازد پیشگیری گردد.
مزایای مراقبت های بارداری
مادران با رعایت مراقبت های دوران بارداری ، از مزایای زیر بهره مند می شوند :
- خطر مشکلات بارداری کاهش می یابد : به عنوان مثال دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم ، ورزش کردن منظم طبق توصیه پزشک و اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد و پرتوهای خطرناک ، می تواند به کاهش خطر مشکلات در طول بارداری کمک کرده و سلامت و رشد جنین را بهبود بخشد.
- خطر مشکلات مربوط به جنین کاهش می یابد : طبق تحقیقات به عمل آمده ، نشان داده شده است که مصرف تنباکو و الکل در طول بارداری ، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می دهد. همچنین مصرف الکل ، مشکلاتی از قبیل ویژگی های ناهنجار صورت ، سر کوچک ، حافظه ضعیف ، معلولیت های ذهنی و مشکلاتی قلبی ، کلیوی یا استخوان ها را به همراه دارد. از این رو پزشک متخصص زنان ، اکیدا توصیه به قطع مصرف الکل و دخانیات در طول دوره بارداری می نماید تا بدین ترتیب از بروز مشکلات فوق الذکر پیشگیری به عمل آورد.
- بعلاوه توجه داشته باشید که مصرف روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک ، در کاهش 70 درصدی ریسک بروز نقص در لوله عصبی نوزاد موثر است ؛ لذا متخصص زنان با گنجاندن اسید فولیک در برنامه ارائه شده با مادران باردار ، از رخ دادن چنین مواردی نیز ممانعت به عمل می آورد.
زمان مناسب برای شروع مراقبت های بارداری و ویزیت های بارداری
در حالت کلی ویزیت های بارداری ، بلافاصله پس از تایید بارداری باید آغاز شوند. البته همانطور که ذکر نمودیم بهتر است قبل از حاملگی ، به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید که به این کار در اصطلاح مراقبت های قبل از بارداری گفته می شود.
ویزیت های دوران بارداری
شایان ذکر است اگر فکر می کنید باردار هستید ، باید برای ویزیت شدن توسط پزشک و به منظور شروع مراقبت های دوران بارداری خود برنامه ریزی کنید. ویزیت های دوران بارداری توسط پزشک معین می شوند و به طور کلی ، شامل آزمایش فیزیکی ، چک کردن وزن و تهیه یک نمونه ادرار می باشد. بر حسب مرحله بارداری ، پزشک متخصص زنان و زایمان ، آزمایش خون و آزمایش های تصویر برداری مثل آزمایشات سونوگرافی را نیز درخواست می کند. ( در این ویزیت ها گفتگوهایی در مورد سلامت مادر و سلامت جنین انجام شده و سوالاتی درباره بارداری پرسیده می شود. ) شرکت منظم در ویزیت های تعیین شده از سوی متخصص زنان جهت رعایت مراقبت های پیش از بارداری و مراقبت های دوران بارداری ، به جلوگیری از بروز مشکلات کمک کرده و به زنان در مورد اقدامات مهمی که باید برای حفاظت از نوزاد و تضمین یک بارداری سالم انجام دهند ، اطلاع رسانی می کند.
تعداد ویزیت مراقبت های بارداری
تعداد ویزیت های مراقبت بارداری ، با توجه به طول مدت بارداری و ریسک بارداری ، تعیین و محاسبه می گردد. البته معمولا زمان بندی مناسب برای مراقبت های بارداری در خانم هایی که از سلامت جسمی کافی برخوردارند و در بازه سنی 18 الی 35 سال قرار دارند از قرار زیر است :
- در 32 هفته بارداری ، باید هر 4 تا 6 هفته یکبار به پزشک متخصص مراجعه نمود.
- طی هفته های 37 – 32 بارداری ، باید هر 2 تا 3 هفته یکبار به متخصص زنان رجوع نمایید.
- از هفته 37 بارداری تا موعد زایمان ، نیز باید هفته ای یکبار به متخصص زنان رجوع کنید.
البته لازم به ذکر است که در صورت شدت ریسک بارداری ، ممکن است پزشک معالج تعداد ویزیت های بیشتری را برای بیمار توصیه نماید.
مراقبت های ضرورری در دوران بارداری
- مراقب رژیم غذایی تان باشید.
- ویتامین های دوران بارداری را مصرف کنید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- از مصرف الکل و کلیه مواد مخدر بپرهیزید.
- مصرف کافئین را متوقف کنید.
- از خطرات زیست محیطی فاصله بگیرید.
- برای چکاپ دندان های خود نزد دندانپزشک بروید.
- مراقب سلامت روحی تان باشید.
آیا در دوران بارداری می توان ویتامین مصرف نمود ؟
اکیدا توصیه می شود خانم های باردار در صورت تمایل به مصرف ویتامین در بارداری ، حتما با متخصص زنان مشاوره نمایند و از مصرف خودسرانه ویتامین خودداری کنند.
آیا داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری مجاز است ؟
داشتن مقاربت جنسی طی دوران حاملگی ، ممنوعیتی ندراد ؛ اما در صورتی که بارداری پرخطر دارید باید با پزشک خود مشورت کنید.
رنگ کردن مو در دوران بارداری
تمایل به زیبایی امری طبیعی بوده و بیشتر افراد برای زیبایی بیشتر اقدام به رنگ کردن موهای خود می کنند. ممکن است بسیاری از مادران از رنگ کردن موهای خود در دوران بارداری نگرانی داشته باشند و تصور کنند رنگ کردن برای جنین خطرناک است. در حالی که رنگ کردن هیچگونه خطری برای جنین ندارد ، اما توصیه می شود در سه ماه اول بارداری و هم چنین دو هفته آخر بارداری از رنگ کردن موهای خود پرهیز کنید. سه ماه اول و هفته های آخر بارداری زمان تشکیل و تکمیل شدن ارگان های جنین بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است به همین دلیل توصیه می شود مراقبت های این دوران با دقت بیشتری انجام شود.
کاهش درد و ناراحتی در حین بارداری
در مراقبت های بارداری نحوه برخورد با درد و ناراحتی های گاه و بی گاه ، عمدتا دکتر زنان به مادران توصیه های را ارائه کرده است که در ادامه به آن می پردازیم. برای هر حالتی که در بارداری به وجود می آید راه کاری وجود دارد. عبارتند از :
حالت تهوع در ابتدای روز :
تهوع ابتدای روز از رایج ترین حالت هایی است که برای بانوان در دوره بارداری به وجود می آید. البته این حالت می تواند در تمام شبانه روز تکرار شود اما تعداد بسیاری این حالت را در اول روز تجربه می کنند. می توانید برای به حداقل رساند این شرایط راه کارهای ارائه شده را امتحان کنید که در مراقبت های بارداری میزان ناراحتی شما به حداقل ترین وضعیت خود برسد. عبارتند از :
- می توانید وعده های غذایی خود را خورد کنید و مکرر استفاده کنید. این کار منجر می شود که معده را با حجم کم غذا پر کنید و حالت تهوع را کمتر از هر زمانی تجربه کنید.
- استفاده از غذاهای چرب و اسیدی و تند را به بعد از زایمان موکول کنید زیرا این موارد ممکن است که احتمال وقوع تهوع را افزایش دهند و خوشایند مادران نباشد.
- در برخی دیگر نیز ممکن است که معده خالی زمینه تهوع فرد شود.
تغذیه صحیح در دوران بارداری
داشتن تغذیه سالم در مادران باردار به معنی بیشتر و زیاد غذا خوردن نیست ، بلکه لازم است مادر از مواد مغذی و سالم در وعده های غذایی خود استفاده نماید. در ادامه لیستی از مواد غذایی سالم که لازم است مادران در دوران بارداری استفاده نمایند بیان شده است.
- مواد غذایی حاوی اسید فولیک مانند کلم بروکلی ، اسفناج
- مواد غذایی حاوی پروتئین شامل گوشت و حبوبات
- مواد غذایی حاوی کلسیم مانند لبنیات پاستوریزه
- مواد غذایی حاوی ید
- میوه و سبزیجات تازه
هم چنین لازم است در دوران بارداری از مصرف نوشیدنی های الکلی و استعمال دخانیات پرهیز کنید. مصرف کافئین خود را کاهش دهید و از دمنوش ها بدون مشورت پزشک استفاده نکنید ؛ زیرا بسیاری از دمنوش ها خواص دارویی دارند و ممکن است برای دوران بارداری خطرناک باشند.
محدودیت ورزش در دوران بارداری
لازم است مادران در دوران بارداری فعالیت و تحرک داشته باشند. در صورتی که به دستور پزشک مجبور به استراحت مطلق نیستید ، می توانید ورزش های مخصوص بارداری را انجام دهید. ورزش کردن می تواند موجب زایمان راحت تر شود و درد های عضلانی در دورانی بارداری را کاهش دهد. البته در صورتی که قبلا فعالیت ورزشی نداشتید ، لازم است ابتدا با ورزش های سبک تر و در زمان کوتاه تر شروع به فعالیت و ورزش در دوران بارداری نمایید.
استفاده از تلفن همراه در دوران بارداری
طبق بررسی های انجام شده هنوز دلیل قطعی مبنی بر استفاده موبایل و آسیب به جنین پیدا نشده است. اما برای مراقبت بیشتر و جلوگیری از بروز مشکل برای نوزاد بهتر است به صورت مداوم از تلفن همراه استفاده نکنید.
واکسیناسیون در دوران بارداری
واکسن هایی که مادر در دوران بارداری تزریق می کند، اهمیت بسیاری در سلامت مادر و نوزاد دارد. در صورتی که فرد واکسن های ضروری را دریافت نکرده باشد و مراحل واکسیناسیون او تکمیل نشده باشد ، لازم است قبل از بارداری اقدام به دریافت واکسن نماید ؛ زیرا برخی از واکسن ها را نمی توان در دوران بارداری تزریق کرد. اما تزریق برخی دیگر از واکسن ها در دوران بارداری مانعی ندارد. برای تکمیل واکسیناسیون خود در دوران بارداری می توانید در سه ماهه دوم و سوم بارداری اقدام به تکمیل آن نمایید. تزریق واکسن دیفتری ، هپاتیت بی و آنفولانزا در دوران بارداری با مشورت پزشک مانعی ندارد.
آلرژی در دوران بارداری
تعدادی از مادران در مدت زمان حاملگی خود باید یکسری نکات را در قالب مراقبت های بارداری رعایت کنند که دقت داشتن به مواردی که به آن حساسیت دارند نیز از این موارد به شمار می آید. خاطر نشان می شویم که استفاده بی رویه از داروها در دوران بارداری برای مادران و به ویژه جنین مضر می باشد. در نتیجه بهتر است که استفاده از مواردی که برای شما آلرژی را به همراه دارد ، بپرهیزید.
