حاملگی خارج از رحم چیست ؟ طبیعتا بارداری و ورود عضوی نو به کانون خانواده امری شیرین تلقی می شود ، اما متاسفانه گاها برخی اتفاقات منجر به ایجاد نگرانی برای زوجینی می شوند که تمایل به داشتن فرزند دارند. از جمله این اتفاقات که زوجین را با مشکل مواجه می سازد ؛ می توان به بارداری خارج از رحم که تحت عنوان بارداری غیرطبیعی نیز شناخته می شود ، اشاره داشت. از این رو دکتر افسانه شه بخش ، بهترین متخصص زنان و زایمان تهران بر آن است تا در مقاله حاضر به این مقوله، علائم و درمان آن بپردازیم.

حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم چگونه رخ می دهد ؟

به طور کلی در بارداری طبیعی ، یک تخمک در یکی از لوله های رحمی ( لوله های فالوپ ) به وسیله اسپرم بارور می گردد ؛ سپس این تخمک در جهت رحم حرکت نموده و در جداره رحم یا آندومتر استقرار یافته یا به عبارتی لانه گزینی کرده و در آن جا رشد می کند. حال آن که چنانچه تخمک در فضایی غیر از جداره داخلی رحم ؛ به عنوان مثال در لوله های رحمی ، گردن رحم یا به طور کلی سایر نواحی اندام تناسلی ؛ لانه گزینی کرده و مستقر گردد ، بارداری خارج از رحم اتفاق خواهد افتاد. لازم به ذکر است که عموما حاملگی های خارج از رحم ، در یکی از لوله های فالوپ به وقوع پیوسته و از این رو بارداری خارج رحمی به بارداری لوله ای نیز مصطلح است.

چه عواملی ، خطر بارداری خارج از رحم را تشدید می کنند ؟

لازم به ذکر است که این حاملگی خارج از رحم ، عموما چندین روز پس از لقاح و طی اولین هفته بارداری رخ می دهد. در حالت کلی ریسک بروز حاملگی خارج رحمی در هر بارداری ، حدودا 2 درصد است. و اما برخی عوامل ، منجر به افزایش شانس چنین بارداری می گردند که در ذیل به برخی از مهم ترین آن ها اشاره شده است :

  • داشتن سابقه خانوادگی
  • جراحی لگن
  • چسبندگی لگن
  • التهابات لگن
  • بیماری های جنسی ( مقاربتی )
  • لوله های رحمی صدمه دیده
  • استفاده از داروهای ضد بارداری
  • بستن ناموفق لوله های فالوپ
  • بارداری از طریق متدهای آزمایشگاهی
  • استفاده از آی یو دی ( ابزار پیشگیری از بارداری )

باید توجه داشت که آندومتریوز نیز در صورت عدم درمان ، می تواند به حاملگی خارج رحمی بیانجامد.

چه افرادی احتمال ابتلا بیشتر به این عارضه در آن ها وجود دارد ؟

اکثر بانوانی که رابطه جنسی دارند عموما در معرض بارداری خارج ار رحم قرار می گیرند. اما هر یک از موارد ذیل درصد اتفاق افتادن را بیشتر می کند :

در سنین بالای 35 سال باردار شدن : افزایش سن خطر ابتلا به این عارضه را بیشتر می کند. طبیعتا با روند افزایش سن خانم ها عملکرد لوله ها برعکس می باشد و این اتفاق موجب می شود که حاملگی های خارج از رحم داشته باشید

سابقه بیماری التهابی لگنی : این بیماری به التهاب در لگن شناخته شده است و اکثرا به علت درمان نشدن و بهبود نیافتن بیماری های آمیزشی همانند سوزاک و کلامیدیا به وجود آمده است.

بیشینه وجود آندومتریوز : این مرض ممکن است زخمی را ایجاد کند که این اختلال باعث بروز حاملگی خارج از رحم شود.

لقاح با روش ها و داروها : همانطور که اطلاع دارید ناباروری به دلیل نا رسایی لوله های رحمی است که ممکن است در موقع طی پروسه باروری لقاح خارج از رحم به وجود بیاید

حاملگی خارج از رحم

علائم حاملگی خارج از رحم

  1. در صورتی که بارداری خارج از رحم اتفاق بیفتد ، فرد دچار لکه بینی یا خونریزی واژینال خواهد شد.
  2. بارداری خارج رحمی ، منجر به توقف سیکل ماهیانه و عدم قاعدگی می شود.
  3. حالت تهوع و استفراغ از دیگر علائم این نوع بارداری محسوب می شود.
  4. افرادی که دچار این مسئله شده اند ، با گرفتگی عضلات و احساس درد ( بخصوص در یک سمت بدن ) ، سرگیجه و ضعف بدن مواجه خواهند بود.
  5. از دیگر علائم بارداری خارج رحمی ، می توان به درد در ناحیه شانه و گردن و همچنین درد در ناحیه مقعد اشاره داشت.

از آن جا که این عارضه از مواردی است که می تواند بارداری های بعدی را نیز مختل نماید ؛ توصیه می شود چنانچه با هر یک از علائم مذکور روبرو شدید ، فورا به پزشک متخصص زنان و زایمان رجوع نموده و مورد بررسی قرار گیرید.

تشخیص بارداری خارج از رحم

در صورتی که بیمار با علائم حاملگی خارج از رحم که پیش تر گفتیم ، به یک متخصص زنان خوب در تهران مراجعه کند ، پزشک پس از معاینه دقیق از تست هایی برای تشخیص قطعی این وضعیت استفاده می کند. تشخیص این ناهنجاری کار آسانی نیست و به کمک روش های زیر انجام می شود :

  • معاینه فیزیکی

برای شناسایی احتمال حاملگی خارج از رحم ، پزشک در هنگام معاینات واژینال و شکمی ، علائم حیاتی بیمار را در نظر می گیرد. در صورتی که معاینه واژن و دهانه رحم برای بیمار دردناک باشد و بیمار ، در ناحیه لگن یا شکم درد داشته باشد ، این احتمال افزایش می یابد. در این معاینه ترشحات واژن و خونریزی از آن ، وجود توده های شکمی یا تغییر در اندازه رحم یا تخمدان ، نیز توسط متخصص زنان بررسی می شود. در صورتی که پزشک به وجود این نوع حاملگی در معاینه فیزیکی شک کند ، برای تشخیص قطعی ، تست هایی چون آزمایش خون ، ادرار و سونوگرافی را برای بیمار تجویز می کند.

 

 

آزمایش خون و ادرار

برای بررسی سطح هورمون BhCG که بالا بودن سطح آن نشان دهنده بارداری می باشد ، پزشک آزمایشات خون و ادرار را تجویز می کند. در صورتی که سطح این هورمون در این مرحله از حاملگی ، کمتر از حد معمول و طبیعی در بارداری باشد ، ممکن است بیمار دچار حاملگی خارج از رحم شده باشد. نتیجه آزمایش خون احتمال بارداری را نشان می دهد ، که در صورتی که پزشک نتواند به طور قطع تشخیص دهد ، که بارداری خارج از رحم اتفاق افتاده است ، یک آزمایش خون دیگر ظرف 48 ساعت آینده نیز تجویز می شود. عدم افزایش سطح هورمون BhCG در طی این زمان ، می تواند نشانه ای از بارداری خارج رحمی یا سقط جنین باشد.

تست سونوگرافی

در صورتی که نتیجه آزمایش خون نشان از بارداری بیمار داشته باشد ؛ ولی در سونوگرافی هفته ششم بارداری تشکیل جنین یا ساک حاملگی در رحم مشاهده نشود ، نشان دهنده حاملگی خارج رحمی می باشد. پزشک برای تشخیص دقیق این عارضه به کمک سونوگرافی واژینال ، رحم و لوله های رحمی را به دقت بررسی می کند. تشخیص محلی که در آن حاملگی رخ داده است ، ممکن است به دلیل کوچک بودن تخمک لقاح یافته ، به راحتی قابل تشخیص نباشد.

در صورتی که بیمار هیچ یک از علائم حاملگی خارج از رحم را نداشته باشد ، و پزشک نتواند در سونوگرافی به طور قطعی این عارضه را تشخیص دهد ، تا زمانی که بیمار دردی را حس نکند ، پزشک با آزمایشات هورمونی و سونوگرافی بیمار را تحت نظر می گیرد ، تا به تشخیص قطعی برسد. همچنین ممکن است برای بررسی بیشتر لوله های رحمی ، بهترین دکتر زنان تهران از تکنیک لاپاراسکوپی استفاده کند.

درمان حاملگی خارج از رحم

بارداری خارج از رحم از مواردی است که در صورت وقوع ، باید سریعا اقدامات لازم در راستای درمان آن صورت پذیرد ؛ چرا که به طور کلی در حاملگی خارج رحمی امکان ادامه بارداری وجود ندارد و باید ختم بارداری ( سقط جنین ) انجام پذیرد تا سلامت مادر حفظ شود. هدف از درمان بارداری خارج رحمی ، خارج کردن جنین از بدن مادر و حفظ قابلیت باروری وی می باشد.

درمان با دارو

اولین قدم به منظور درمان حاملگی خارج رحمی ، درمان با دارو می باشد. لذا بارداری خارج از رحم ، چنانچه به موقع تشخیص داده شود با استفاده از داروی متوسترکسات قابل درمان است.

حاملگی خارج از رحم

درمان حاملگی خارج از رحم با جراحی

در مواردی که شرایط جسمی مادر در وضعیت مطلوب بوده و جنین رشد چندانی نداشته و در نتیجه لوله های فالوپ صدمه ندیده باشند ، می توان با استفاده از جراحی لاپاراسکوپی اقدام به خارج کردن جنین از بدن مادر نمود. توجه داشته باشید که عمل لاپاراسکوپی ، تحت بی حسی موضعی انجام شده و دوران نقاهت آن کمتر از یک هفته است. لازم به ذکر است در صورتی که جنین بزرگ شده باشد ، این اتفاق می تواند موجب آسیب دیدگی لوله های فالوپ شده یا این که به خونریزی منتج شود. لذا در چنین مواردی برای خارج کردن جنین ، باید جراحی به روش باز و تحت بیهوشی عمومی انجام پذیرد تا بدین ترتیب جنین و بافت های صدمه دیده به طور کامل استخراج گردند.

عوارض حاملگی خارج از رحم

تخمک های بارور شده بعد از لقاح ازطریق لوله های رحم به طرف رحم حرکت می کنند. اگر این لوله ها آسیب دیده باشند و یا مسدود شده باشند و امکان این را ندارند که این تخمک ها را به سمت رحم هدایت کنند. این تردید وجود دارد که تخمک ها در لوله رحم لانه گزینی کنند و در آنجا به رشد خود ادامه دهند. عمدتا حاملگی های خارج از رحم در لوله های ذکر شده به وجود می آید ، اما در موارد خاص که به ندرت پیش می آید ، این امکان وجود دارد که تخمک ها در تخمدان یا در دهانه رحم یا حتی در ناحیه سزارین لانه گزینی کرده باشند و رشد کنند.

شایان ذکر است که اگر این مسئله تشخیص داده نشود و همچنین درمان نیز صورت نگیرد این امکان وجود دارد که به علت رشد جنین ، پارگی لوله رحم ایجاد شود و موجب درد شدید و خونریزی در ناحیه شکم پدید آید. بدیهی است که این اتفاق امکان دارد پیامد های جبران ناپذیری رابرای خانم ها به دنبال داشته باشد. مخصوصا اگر میزان خونریزی بالا باشد و درمان نشده باشد احتمال اینکه مادر از بین برود بسیار است.