در حال حاضر روش ها و متدهای مختلفی به منظور درمان ناباروری ابداع شده که IUI یا به عبارتی تلقیح درون رحمی ، یکی از این روش ها به شمار می رود. به گفته دکتر افسانه شه بخش ، بهترین جراح و متخصص زنان و زایمان در تهران ، تلقیح داخل رحم ( آی یو آی ) ، نوعی روش نوین کمک باروری یا در حقیقت نوعی لقاح مصنوعی است و روندی برای درمان ناباروری محسوب می شود که احتمال باروری زوجین نابارور را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. در روش فوق ، اسپرم های شسته و غلیظ شده ، مستقیما زمانی که تخمدان های زن یک یا چند تخم را برای باروری آزاد می کنند ، در رحم وی قرار داده می شوند. امید به نتیجه بخش بودن لقاح داخل رحم ، به حرکت کردن اسپرم در لوله فالوپ و بارور کردن تخم در انتظار باروری که در بارداری نرمال اتفاق می افتد ، وابسته است. بر حسب دلایل ناباروری ، این متد می تواند با سیکل نرمال یا با داروهای باروری هماهنگ شود.

IUI

در چه مواردی از IUI استفاده می شود ؟

به طور کلی توانایی یک زوج برای بارور شدن ، به فاکتورهای متعددی وابسته است. لقاح داخل رحم ، در زوجینی استفاده می شود که دارای شرایط زیر هستند :

  • اسپرم دهنده

برای زنانی که برای باردار شدن به استفاده از اسپرم دهنده نیاز دارند ، این فرآیند عموما برای باردار شدن مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه های اسپرم دهنده منجمد ، از آزمایشگاه های معتبر بدست آمده و قبل از روند IUI ، یخ زدایی شده اند.

  • ناباروری غیر قابل توضیح

این روند اغلب به عنوان یک درمان اولیه برای ناباروری غیر قابل توضیح به همراه داروهای القاء کننده تخمدان انجام می شود.

  • ناباروری مرتبط با آندومتروز

برای ناباروری مرتبط با آندومتروز ، استفاده از داروها برای به دست آوردن یک تخم با کیفیت به همراه انجام IUI ، اغلب اولین دستاورد درمان محسوب می شود.

  • ناباروری فاکتور مرد ملایم ( شبه باروری )

تجزیه و تحلیل منی شریک جنسی شما به عنوان یکی از مراحل اولیه در ارزیابی پزشکی ناباروری ، غلظت اسپرم پایین تر از حد میانگین ، حرکت یا جنبش ضعیف اسپرم یا ناهنجاری در اندازه و شکل اسپرم ( ریخت شناسی ) را نشان می دهد. این روش می تواند بر برخی از این مشکلات غلبه کند ؛ چون آماده کردن اسپرم برای روند ، به جدا کردن اسپرم بسیار فعال و نرمال از اسپرم های دارای کیفیت پایین تر کمک می کند.

  • ناباروری فاکتور دهانه رحم

دهانه رحم شما که در انتهای تحتانی رحم قرار گرفته است ، سوراخی را بین واژن و رحم شما ایجاد می کند. مخاط تولید شده توسط دهانه رحم در زمان تخمک گذاری ، محیط ایده آلی را برای اسپرم جهت حرکت از واژن به لوله های فالوپ فراهم می آورد ؛ ولی اگر مخاط دهانه رحم بسیار غلیظ باشد از حرکت اسپرم جلوگیری می نماید. دهانه رحم ، خود گاهی از رسیدن اسپرم به تخم جلوگیری می کند. اسکار مثل موارد بر جای مانده از نمونه برداری یا روندهای دیگر ، می تواند باعث ضخیم شدن دهانه رحم شود. IUI یک راه فرعی را در دهانه رحم ایجاد کرده و اسپرم را مستقیما در رحم قرار داده و احتمال برخورد اسپرم با تخم های در حال انتظار را بیشتر می کند.

  • ناباروری فاکتور مربوط به تخمک گذاری

IUI برای زنانی که در اثر مشکلات تخمک گذاری از قبیل نبود تخمک گذاری یا تعداد کاهش یافته تخمک ها ، مشکل ناباروری دارند ، انجام می شود.

  • آلرژی به منی

به ندرت برخی زنان به پروتئین های موجود در منی شریک جنسی خود حساسیت دارند ؛ به طوری که انزال باعث قرمزی ، سوختگی و تورم در واژن در جایی که منی در تماس با پوست قرار می گیرد ، می شود. استفاده از کاندوم ، می تواند از شما در برابر بروز این علائم محافظت کند ؛ ولی استفاده از آن ، مانع باردرای نیز می شود. اگر حساسیت شدید باشد ، این پروسه می تواند به عنوان یک روش موثر مورد استفاده قرار گیرد ؛ چون بسیاری از پروتئین ها در منی ، قبل از انتقال اسپرم ، جدا می شوند.

IUI

درمان ناباروری با روش IUI در چه افراد انجام نمی شود ؟

  • داشتن سابقه عفونت در ناحیه لگن بانوان
  • وجود اختلاف شدید در لوله فالوپ بانوان
  • بانوان مبتلا به آندومتریز شدید و متوسط

چه افرادی کاندیدای مناسسبی برای انجام آی یو آی هستند ؟

  • بانوانی با بیماری های واژینیسموس ، ترشحات دهانه رحم و مشکلات مربوط به تخمدان و غیره بهترین کاندیدای استفاده از این متد درمانی هستند.
  • مراقبت های لازم بعد از عمل لقاح داخل رحم
  • کاهش فعالیت های روزانه در افراد
  • استراحت مطلق 24 ساعت بعد از عمل
  • خودداری از انجام فعالیت و ورزش های سنگین
  • پرهیز از مواد غذایی نفاخ و استفاده بیشتر از سبزیجات و میوه ها

مکانیزم عمل IUI چگونه است ؟

در ابتدا لازم به ذکر است که عمل فوق ، باید دقیقا در روز تخمک گذاری یا 2 روز بعد از آن ، انجام پذیرد. انجام تکنیک آی یو آی ، نوعی عمل ساده است که فاقد نیاز به بیهوشی بوده و می توان گفت عاری از درد است. طی فرآیند IUI ، در وهله اول مایع منی مرد گرفته می شود ، سپس نسبت به شستشوی اسپرم ها به وسیله روش های مخصوصی اقدام می گردد. بدین ترتیب ، اسپرم های سالم و سریع از اسپرم هایی که کیفیت و توان کافی ندارند ، تفکیک شده و اصطلاحا آماده انتقال به رحم زن می شوند. در نهایت در طول زمان تخمک گذاری زن ، این اسپرم ها به صورت مستقیم و از طریق لوله ای باریک ، به داخل رحم زن منتقل خواهند شد. توجه داشته باشید که عمل لقاح داخل رحم ، حداکثر طی چند دقیقه انجام می پذیرد و فرد بلافاصله پس از عمل ، ترخیص شده و توان از سرگیری امور روزمره خود را خواهد داشت.

رعایت چه نکاتی می تواند بر موفقیت روش iui بیفزاید ؟

  1. انجام مقاربت جنسی بعد از IUI نه تنها ایرادی نداشته بلکه بر شانس باروری نیز می افزاید؛ اما باید توجه داشت که اگر بیمار در هنگام انجام IUI لکه بینی یا خونریزی داشته باشد ، مقاربت جنسی باید حداقل ۴۸ ساعت بعد از IUI انجام شود.
  2. در صورت استفاده از داروهای شیاف پس از IUI ، بهتر است از شنا کردن خودداری شود . هرچند که این این ممنوعیت ممکن است باتوجه به دستورات پزشک تغییر کند.
  3. استفاده از مکمل ‌های بارداری مثل ویتامین‌ ها را می ‌توان از روز بعد از IUI آغاز کرد ، اما بهتر است در این باره با پزشک مشورت شود.
  4. داشتن یک رژیم غذایی سالم ، انجام تمرینات ورزشی ، عدم مصرف دخانیات و الکل ، و کاهش مصرف کافئین می ‌تواند موفقیت باروری را افزایش دهد.
  5. برای مردان ، مصرف یک رژیم غذایی سالم حاوی آنتی ‌اکسیدان ، مصرف مولتی‌ ویتامین ، حفظ وزن ، انجام تمرینات ورزشی منظم ، دوری از استرس و اطمینان از عدم مسمومیت با مواد شیمیایی می‌ تواند بر موفقیت IUI تأثیرگذار باشد.
  6. عدم استفاده از دخانیات در مردان می‌ تواند بر کیفیت اسپرم‌ ها تأثیر مثبتی داشته باشد.
  7. خودداری از استحمام با آب داغ و همچنین پوشیدن لباس ‌های تنگ ممکن است جریان خون در بیضه ‌ها را محدود کرده و بر سلامت اسپرم ‌ها تأثیر بگذارد.
  8. مصرف برخی آنتی بیوتیک ‌ها ممکن است بر کیفیت اسپرم ‌ها تأثیر بگذارد ، بنابراین قبل از انجام IUI ، بهتر است با پزشک مشورت شود.

رعایت تمام نکات گفته شده توسط زوجین می تواند بر احتمال شانس باروری افزونه و آن ها را از داشتن فرزند سالم و زیبا خرسند کند .

احتمال موفقیت آمیز بودن تکنیک IUI چقدر است ؟

شانس موفقیت آی یو آی ، به علت ناباروری وابسته است ؛ لذا از آن جا که ناباروری در هر زوجی می تواند ناشی از علل مختلفی باشد ، قاعدتا میزان پاسخگویی هر زوج به روش IUI ، متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال احتمال موفقیت تکنیک فوق در زنان بالای 40 سال ، به مراتب کمتر از خانم های زیر 40 می باشد. از این رو نمی توان عدد مشخصی را برای درصد موفقیت این تکنیک ، معین نمود.

آیا روش IUI خطر دارد ؟

لقاح داخل رحم ، یک روند نسبتا ساده و بی خطر است و خطرات و عوارض جانبی آن بسیار کم است. برخی از این خطرات عبارتند از :

  • عفونت : خطر جزئی عفونت در نتیجه اجرای این روند وجود دارد.
  • لکه بینی : گاهی اوقات فرآیند قرار دادن کاتتر در رحم ، باعث خونریزی جزئی واژن می شود که معمولا تاثیری بر روی احتمال بارداری ندارد.
  • بارداری چندقلو : این روش به تنهایی با احتمال خطر افزایش یافته بارداری چندقلو ارتباطی ندارد ، ولی وقتی با داروهای القای تخمک گذاری توأم می شود ، خطر بارداری چندقلو تا حد قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.

چگونه برای روند IUI آماده شویم ؟

لقاح داخل رحم ، شامل هماهنگی دقیق قبل از روند واقعی می باشد که از قرار ذیل است :

  • آماده سازی نمونه منی :

شریک جنسی شما ، یک نمونه منی را در مطب بهترین پزشک زنان و زایمان در تهران تهیه می کند. همچنین می توان شیشه اسپرم دهنده منجمد را یخ زدایی کرده و آماده نمود. از آنجایی که عناصر غیر اسپرمی در منی ، می تواند باعث واکنش هایی در بدن زن شود که در باروری اختلال ایجاد می کند ، نمونه به روشی که اسپرم های بسیار فعال از اسپرم های دارای کیفیت کمتر و سایر عناصر جدا شود ، شستشو داده می شود. احتمال دستیابی به بارداری ، با استفاده از یک نمونه کوچک بسیار غلیظ اسپرم سالم افزایش می یابد.

  • نظارت بر تخمک گذاری :

به دلیل حیاتی بودن IUI ، نظارت بر علائم تخمک گذاری قریب الوقوع ، حائز اهمیت می باشد. به همین دلیل ، شما می توانید از یک کیت پیش بینی کننده تخمک گذاری برای شناسایی زمان تولید موج توسط بدن یا آزاد کردن هورمون LH ، استفاده کنید.

سوالات متداول :

  • آیا انجام آی یو آی درد دارد ؟

در بیشتر موارد قبل از انجام این پروسه لازم است عکس رنگی از رحم گرفته شود. باید گفت درد IUI از درد عکس رنگی رحم بسیار کمتر می باشد و می توان گفت تا حدودی مشابه تست پاپ اسمیر است. البته خوب است بدانید به علت ورود اسپرم و مصرف داروها قبل و بعد از این روند درد خفیف در زیر شکم طبیعی می باشد.

  • میزان موفقیت در IUI چقدر است ؟

با توجه به وضعیت اسپرم ، محیط شیمیایی رحم ، وضعیت تخمک ها و هم چنین ضخامت اندومتر می توان گفت میزان موفقیت این روش در هر دوره حدود 30 درصد می باشد.

  • تا چندبار می توان این روند را انجام داد ؟

به صورت معمول تا 3 دوره آی یو آی تجویز می شود. در برخی شرایط خاص ممکن است این دوره افزایش پیدا کند. در حالت کلی حداقل 3 دوره برای جواب گرفتن ضروری می باشد. البته ممکن است برخی از بیماران در همان دفعه اول نتیجه بگیرند و باردار شوند.

  • بهترین زمان برای انجام IUI چه زمانی است ؟

توصیه می شود این متد در حدود 6 الی 12 ساعت قبل از تخمک گذاری انجام شود. البته در شرایطی که مشکل ناباروری به دلیل مشکلات آقایان باشد ، برخی پزشکان عقیده دارند بهترین زمان برای انجام لقاح داخل رحم بعد از تخمک گذاری می باشد.

  • آیا بعد از انجام آی یو آی نیاز به استراحت مطلق می باشد ؟

به هیچ عنوان نیازی به استراحت مطلق نیست. بهتر است به مدت نیم ساعت الی 1 ساعت بعد از IUI به حالت دراز کش باقی بمانید. احتیاجی به استراحت مطلق در خانه نیست.انجام فعالیت های سنگین را به بعد موکول کنید.

  • آیا بعد از این روش اسپرم ها بیرون می ریزند ؟

خیر بعد از ای یو آی ممکن است احساس رطوبت و یا ریزش ترشح داشته باشید که به دلیل وضعیت هورمونی بدن و ورود کاتتر می باشد.

  • آیا بعد از IUI می توان رابطه جنسی داشت ؟

بله هیچ منعی برای رابطه جنسی بعد از این پروسه وجود ندارد.

  • انجام لقاح داخل رحم در چه سنی نتیجه بهتری دارد ؟

هرچه سن افراد کمتر باشد نتیجه آن بهتر است. بانوان در سنین 20 تا 25 سالگی میزان موفقیتشان از افراد در سنین بالاتر بسیار بیشتر است.

  • هدف از انجام آی یو آی چیست ؟

علت اصلی این روش رساندن اسپرم های سالم و متحرک به تخمک ها می باشد. در این موارد شانس باروری تا 80 درصد افزایش پیدا کرده، زیرا اسپرم ها به راحتی به تخمک ها میرسند.

  • IUI و IVF چه تفاوتی بایکدیگر دارند ؟

هر دو این روش ها به منظور درمان ناباروری انجام شده اما دارای تفاوت هایی با یکدیگر می باشند.

IVF ( لقاح آزمایشگاهی ) روشی است که باعث تحریک، بازیابی، لقاح و انتقال در تخمک ها می شود. در آی یو آی ( لقاح داخل رحم ) اسپرم به رحم تزریق می شود ، تا مدت زمان رسیدن اسپرم به تخمک کاهش یابد. همچنین روش درمانی IVF بسیار گران تر و روند درمانی طولانی تری به نسبت روش دیگر درمانی دارد.