در بسیاری موارد شاهد آن هستیم که افکار عموم بر این باور است که یک خانم ، آقا یا به طور کلی یک زوج ؛ دخترزا یا پسرزا هستند ، در این خصوص باید بگوییم که هیچ گونه توجیه علمی و بر پایه منطق درباره این مسئله وجود ندارد و این تفکر از بنیان غلط است. زیرا در حالت کلی و در وضعیت طبیعی ، تعداد کروموزوم های X و Y در مرد به یک میزان بوده و برابر است. از این رو ریسک ورود هر یک از این کروموزم ها به تخمک ، با هم یکسان است و در نتیجه ، احتمال تولد فرزند دختر یا پس از یک پدر ؛ کاملا تصادفی خواهد بود. متاسفانه علیرغم تحولات وسیعی که امروزه در زمینه مسائل فرهنگی و اجتماعی جوامع مختلف ، پدید آمده و شاهد حضور مردان و زنان موفق در عرصه های گوناگون هستیم ؛ باز هم زوج هایی را می بینیم که بنا به دلایل مختلف ، به دنبال راه هایی برای تعیین جنسیت جنین هستند. دکتر افسانه شه بخش ، بهترین جراح و متخصص زنان و زایمان در تهران و دارای بورد تخصصی از دانشگاه تهران ، فلوشیپ ناباروری – IVF به زوج ها توصیه می کند سلامت جنین را پیش از جنسیت جنین در اولویت قرار دهند.
حال این سوال پیش می آید که آیا امکان تعیین جنسیت جنین پیش از تولد وجود دارد ؟
بله ؛ امروزه پیشرفت قابل توجه علوم پزشکی بخصوص در حوزه ژنتیک و تولید مثل ، این امکان را برای زوجین فراهم ساخته که به کمک روش های کمک باروری و با استفاده از تکنیک های ژنتیکی ؛ پیش از تولد نوزاد ، جنسیت او را تعیین کنند. لازم به ذکر است در روش های کمک باروری ؛ نمی توان در مرحله اولیه لقاح که به شکلی کاملا تصادفی رخ می دهد مداخله نمود و صرفا سعی بر آن است از جنینی که در لابراتوار شکل گرفته است ، نمونه برداری شده و پس از تشخیص جنسیت جنین و بر اساس درخواست زوجین ، جنین مورد نظر به رحم مادر انتقال یابد. توجه داشته باشید که مشخص کردن جنسیت جنین ، تنها از روی ظاهر جنین در محیط لابراتوار ممکن نخواهد بود و همانطور که اشاره شد با نمونه برداری از جنین و انجام تست های ژنتیکی بر روی نمونه ها ، می توان به تعیین جنسیت جنین پرداخت.
روش های تعیین جنسیت جنین
- کروموزم های X وY که کروموزوم های جنسی نامیده می شوند ، با توجه به نوع لقاح و قرار گیری کروموزوم ها در کنار هم جنسیت جنین را مشخص می کنند.
- کروموزوم های مردان X و Y بوده و کروموزم های جنسی زنان هردو X می باشند. بنابراین جنسیت فرزند از جانب مرد تعیین می شود.
- در صورت لقاح کروموزوم Y با X (XY) فرزند پسر و لقاح اسپرم X با X (XX) فرزند دختر خواهد بود.
- برای تعیین جنسیت جنین ، متدها و روش های متعددی وجود دارد که بسیاری از آن ها وابسته به تکنولوژی می باشند.
- در ادامه به توضیح هر یک از روش ها می پردازیم ؛ البته این روش ها تا حدودی هزینه بر نیز می باشند.
رژیم غذایی
همچنان اثبات علمی برای این قضیه وجود ندارد که مصرف برخی از غذاها شانس شما را برای دختر یا پسر دار شدن افزایش می دهد ، اما مردم همچنان این رویه را در پیش می گیرند. طبق برخی تئوری ها گفته می شود که مصرف غذاهایی که حاوی میزان کمی سدیم و میزان زیادی کلسیم می باشند ، احتمال دختر شدن جنین را افزایش می دهند. برخی دیگر ادعا می کنند که برای دختر دار شدن باید رژیم غذایی شما حاوی تخم مرغ ، لبنیات و شکلات باشد و برای پسر شدن جنین لازم است گوشت قرمز ، مواد غذایی غنی از پتاسیم مانند موز و خوراکی های نمکی را مصرف نمایید.
تعیین جنسیت جنین به روش شتلز
هر چند این روش هنوز به لحاظ پزشکی به اثبات و قطعیت نرسیده است ، اما برخی از زوج ها با انجام آن جواب گرفته اند و به همین دلیل زوج های دیگر تصمیم گرفتند که شانس خود را امتحان کنند. این متد ادعا می کند که حرکت کروموزوم X نسبت به کروموزوم Y ، سرعت حرکت کمتری داشته اما به مدت طولانی تری زنده می ماند. بدین صورت ، اگر که زوجین به فرزند دختر تمایل دارند ، لازم است که با هدف لقاح و بارداری ، 2 الی 3 روز پیش از موعد تخمک گذاری ، رابطه زناشویی داشته باشند. تصور از این فرآیند این است که احتمال وجود کروموزوم X در لوله های فالوپ ، هنگام آغاز تخمک گذاری بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر اگر زوجین می خواهند که فرزندشان پسر باشد ، باید در نزدیک ترین زمان ممکن به تخمک گذاری ، آمیزش جنسی داشته باشند. مطمئناً احتمال تعیین جنسیت جنین به طور موفقیت آمیز ، با استفاده از ابزار و تکنولوژی در زمینه پزشکی ، بسیار بیشتر است.
مرتب سازی اسپرم
در این شیوه کروموزم های X و Y ، در محیط آزمایشگاهی از یک دیگر تفکیک می شوند. سپس با توجه به جنسیت مورد نظر ببه روش تلقیح درون رحمی وارد رحم شده یا در محیط آزمایشگاه آن را با تخمک لقاح می دهند.
تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی ( PGD )
روش PGD درکنار روش IVF انجام می پذیرد. بدین صورت که پزشک یک سلول را جنین در حال تشکیل درون ظرف لقاح خارج کرده و آن را مورد بررسی قرار می دهد تا جنسیت آن تعیین شود. چنانچه جنسیت جنین با خواسته زوجین یکسان باشد ، جراح جنین را در رحم مادر قرار می دهد. در حقیقت این روش جنسیت جنین شکل گرفته را خارج از رحم مادر شناسایی می کند و در فرایند لقاح دخالتی ندارد. البته این روش تعیین جنسیت جنین می تواند ریسک و عوارضی در پی داشته باشد ؛ از جمله:
- واکنش به داروی باروری : گر گرفتگی ، بی حوصلگی ، سردرد و بی خوابی ؛ البته این اثرات پس از مدت کوتاهی برطرف می شوند.
- چندقلوزایی : همانند روش IVF ، این پروسه نیز با ریسک چند قلوزایی همراه است ، اما برخی پزشکان با قرار دادن تنها یک جنین از این اتفاق جلوگیری می کنند.
در حال حاضر ، در ارتباط با روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی ، خطری که جنین را تهدید کند ، مشاهده نشده است.
درصد موفقیت تعیین جنسیت
میزان موفقیت آمیز بودن تعیین جنسیت فرزند به روش اتخاذ شده بستگی دارد. شیوه هایی همچون پیروی از رژیم خاص یا حتی شیوه های دیگری که به لحاظ پزشکی اثبات نشده اند درصد موفقیت آن ها متناوب است ؛ ممکن است برای برخی افراد مؤثر واقع شود و برای برخی دیگر تأثیری نداشته باشد. اما روش های پزشکی مانند مرتب سازی اسپرم و PGD که با دقت بسیار بالا و زیر نظر پزشک انجام می پذیرند ، می توان گفت که حداقل در 95 درصد موارد موفقیت آمیز عمل کرده اند. برای موفقیت در تعیین جنسیت جنین می توانید به بهترین متخصص زنان و زایمان در تهران مراجعه کنید.
چگونه در جنسیت جنین تاثیر بگذاریم ؟
پی اچ واژن ( PH ) :
کروموزم Y مرد در محیط های قلیائی بیشتر زنده می ماند. محیط رحم در هنگام تخمک گذاری قلیائی بوده و PH آن بالا می رود. در صورتی که در این زمان ، لقاح انجام شود احتمال پسر شدن جنین افزایش پیدا می کند. در زمان های دیگر به دلیل پایین بودن PH واژن ، واژن اسیدی بوده که در این صورت شانس زنده ماندن کروموزم های X بالا می رود و احتمال دختر شدن جنین بیشتر می شود.
زمان آمیزش :
در صورتی که آمیزش در نزدیکی زمان تخمک گذاری انجام شود ، احتمال پسر شدن جنین افزایش پیدا می کند. همانطور که اشاره شد در این دوره ترشحات دهانه رحم رقیق تر و قلیایی می شود و به دلیل ارتجاع پذیری بیشتر ، حرکت اسپرم های Y آسان تر می شود. اگر آمیزش یک یا دو روز قبل و بعد از تخمک گذاری انجام شود ، احتمال دختر شدن افزایش پیدا می کند.
روش های تعیین زمان تخمک گذاری :
- اندازه گیری درجه حرارت بدن
- میزان ترشح موکوس دهانه رحم
- روش تقویمی
- استفاده از کیت های تخمک گذاری
- استفاده از اپلیکیشن های مربوط به دوره قاعدگی
دکتر شه بخش چند نکته مهم در خصوص مشکل کردن جنسیت جنین بیان نموده است که به شرح آن می پردازیم :
- نوع تغذیه مرد در تعیین جنسیت جنین تاثیری نداشته و لازم است رژیم غذایی توسط خانم ها رعایت شود.
- رژیم غذایی لازم است 2 ماه قبل از بارداری شروع شود.
- عوامل ایجاد کننده تعداد اسپرم ها در هر رابطه جنسی مهم است و در تعیین جنسیت نقش دارد ؛ زیرا هرچه میزان اسپرم بیشتر باشد ، احتمال پسر شدن جنین بیشتر می شود.
- استرس ، نوع روش زندگی ، محیط زندگی از جمله مواردی است که در تعيين جنسيت جنين می تواند تاثیر گذار باشد.
رعایت نکاتی که در این مقاله ذکر شد تا 80 الی 90 درصد می تواند والدین را در داشتن جنسیت دلخواه فرزند خود کمک کند.
سخن پایانی
دکتر افسانه شه بخش بهترین متخصص ناباروری تهران به مراجعین محترم خود توصیه می کنند در صورت تمایل به مشخص کردن جنسیت جنین ، سلامت جنین را نیز مد نظر داشته باشند و مقوله تعیین جنسیت را با سلامت جنین تواما مورد توجه قرار دهند. با بهره وری از تکنیک های ژنومیک ؛ از جمله NGS ، می توان علاوه بر تست و بررسی کروموزوم های X و Y و تعیین جنسیت جنین ، کلیه کروموزوم ها را تست کرده و جنین های دارای کروموزوم نرمال را به رحم مادر منتقل نمود و بدین ترتیب بر شانس موفقیت تعیین جنسیت جنین افزود.
