بارداری مولار ، یک مشکل نادر بارداری است که با رشد ناهنجار تروفوبلاست ها ، سلول هایی که به طور نرمال در جفت رشد می کنند ، اتفاق می افتد. به طور کلی بارداری مولار می تواند مشکلات جدی ؛ از قبیل شکل گیری نادر سرطان را به همراه داشته باشد ، لذا به درمان زود هنگام نیاز دارد.
انواع بارداری مولار
دو نوع بارداری مولار ، تحت عناوین بارداری مولار کامل و بارداری مولار نسبی وجود دارد.
- بارداری مولار کامل : در بارداری مولار کامل ؛ بافت جفت ، غیر طبیعی بوده و متورم می شود و کیست های پر شده با مایع در آن شکل می گیرد ؛ همچنین شکل گیری بافت جنین نیز در این نوع از بارداری مولار اتفاق نمی افتد.
- بارداری مولار نسبی : در بارداری مولار نسبی ؛ اگرچه شکل گیری بافت جفت دچار ناهنجاری می شود ، اما نرمال به نظر می رسد.
همچنین برخلاف بارداری مولار کامل ، شکل گیری جنین اتفاق می افتد ؛ ولی باید اشاره داشت که جنین نمی تواند زنده بماند و معمولا در طول بارداری سقط می شود.
علائم بارداری مولار
بارداری مولار ، در ابتدا شبیه به یک بارداری نرمال به نظر می رسد ؛ ولی توجه داشته باشید که بیشتر بارداری های مولار ، باعث بروز علائم و نشانه های ویژه ای می شوند که عبارتند از :
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- درد یا فشار ناحیه لگن
- گاهی اوقات خروج کیست های خوشه ای شکل از واژن
- خونریزی قهوه ای تیره تا قرمز روشن در طول سه ماهه اول بارداری
اگر شما هریک از علائم و نشانگان بارداری مـولار را تجربه کردید ، با پزشک خود تماس بگیرید. لازم به ذکر است که چنانچه پزشک به بارداری مـولار مشکوک باشد ، مادر را از لحاظ علائم دیگر بارداری مـولار از قبیل موارد زیر مورد ارزیابی قرار خواهد داد :
- سرعت رشد رحم در طول باردرای
- فشار خون بالا
- کیست های تخمدان
- آنمی
- تیروئید پرکار
- پره اکلامپسی ( موقعیتی که باعث بالا رفتن فشار خون و سطح پروتئین در ادرار ، بعد از هفته بیستم بارداری می شود )
علل بارداری مولار چیست ؟
بارداری مـولار ، در اثر یک تخم بارور شده ناهنجار به وجود می آید. سلول های بدن انسان به طور طبیعی ، حاوی 23 جفت کروموزوم هستند که در هر جفت ، یک کروموزوم از پدر و دیگری از مادر گرفته می شود. در بارداری مـولار کامل ؛ یک تخم خالی با یک یا دو اسپرم ، بارور می شود و تمام ویژگی های ژنیکی از پدر گرفته می شود. در این موقعیت ، کروموزوم های گرفته شده از سلول تخم مادر ، از بین می روند یا غیر فعال می شوند و کروموزوم های پدر ، تکثیر می گردند. در بارداری مـولار ناقص ؛ کروموزوم های مادر باقی می مانند ، ولی کروموزوم های پدر ، دو مجموعه کروموزوم را بهوجود می آورند. در نتیجه ، جنین به جای 46 کروموزوم ، 69 کروموزوم خواهد داشت. این اتفاق ؛ اغلب زمانی رخ می دهدکه دو اسپرم ، یک تخم را بارور کنند و یک نسخه کپی اضافی از مواد ژنتیکی پدر ، تشکیل شود.
فاکتورهای خطر
بارداری مـولار ، تقریبا از هر 1000 بارداری ، در هر 1 بارداری اتفاق می افتد. فاکتورهای مختلفی با بارداری مولار در ارتباط هستند ؛ این فاکتورها عبارتند از :
- سن مادر : احتمال بروز بارداری مـولار ، در زنان بالای 35 سال یا کمتر از 20 سال بیش از دیگر رده های سنی است.
- سابقه بارداری مـولار : اگر شما قبلا بارداری مـولار داشته اید ، احتمال اتفاق افتادن مجدد آن وجود دارد. بارداری مـولار تکراری ؛ به طور میانگین از هر 100 زن ، در 1 زن اتفاق می افتد.
عوارض بارداری مولار
پس از از بین رفتن بارداری مـولار ؛ بافت مولار ، باقی مانده و به رشد خود ادامه خواهد داد که از این وضعیت به نام نئوپلاسیت تروفوبلاستی حاملگی پایا ( GTN ) یاد می شود. GTN پایا را در عمده موارد ، می توان با شیمی درمانی به شکل موفقیت آمیزی درمان نمود. گزینه درمانی دیگر در این راستا ، برداشتن رحم ( هیسترکتومی ) می باشد.
پیشگیری از بارداری مولار
اگر شما قبلا بارداری مـولار داشته اید ؛ توصیه می شود که پیش از بارداری مجدد ، حتما با بهترین متخصص زنان و زایمان در تهران مشورت کنید. لازم به ذکر است که در چنین مواردی ؛ پزشک به شما توصیه می کند که قبل از تلاش برای بارداری مجدد ، شش ماه تا یکسال دست نگه دارید. اگرچه ریسک وقوع مجدد بارداری مولار پایین است ؛ اما بهتر است بدانید که زنان با تجربه بارداری مـولار ، نسبت به زنانی که قبلا چنین تجربه ای را نداشته اند ، بیشتر در معرض مواجهه با این نوع از بارداری قرار دارند. روش های پیشگیری از بارداری مولار شامل :
آزمایش‌های ژنتیک : آزمایش ژنتیک برای پیشگیری از بارداری مولارمعمولاً شامل انواع مختلفی از بررسی هاست که با استفاده از نمونه های مختلفی از بدن مانند ادرار، بزاق ، خون ، مغز استخوان ، مو، پوست یا بافت های دیگر، تغییرات و جهش های ژنتیکی را مشخص می کنند. این آزمایش ها معمولاً برای شناسایی نقص های ژنتیکی در مادر یا نقص های ژنتیکی که ممکن است بر روی جنین اثر گذاشته باشند انجام می شوند.علاوه بر این با انجام آن ها می توان تغییراتی که در کروموزوم ها و دی ان ای اتفاق می افتد را شناسایی کرد.
آزمایش‌های ژنتیکی معمولا گران قیمت هستند ؛ اما ارزش آنها در پیشگیری از مشکلات جدی در بارداری بسیار بالاست. برای مثال این تست ها می توانند به مادر کمک کنند تا در مسیر بارداری ، به طور سالم و بدون مشکلات جلو بروند و از ایجاد حاملگی مولار جلوگیری کنند . البته انجام آن ها می تواند در پیشگیری از احتمال تکرار این نوع حامگی در بارداری های بعدی کمک کنند.
سونوگرافی زودهنگام : انجام سونوگرافی زودهنگام دردوران بارداری می تواند در پیشگیری از حاملگی مولار کمک بسیاری کند ؛ زیرا سونوگرافی به پزشک این امکان را می دهد تا رحم ، جفت ، شکل گیری جنین و کیسه حاملگی به طور دقیق تر و زود تر ارزیابی کند . این اطلاعات ارزشمند به پزشک کمک می کنند تا در صورت وجود هر گونه ناهنجاری یا شایعه ای که ممکن است به حاملگی مولار منجر شود ، هرچه سریعتر به کمک مادر بشتابند.
با انجام سونوگرافی ، مشکلاتی مانند وجود توده های غیرعادی یا تغییرات ناهنجار در پلاسنتا (پلاسنتای مولار)، که نشانگر حاملگی مولار است ، قبل از ایجاد مشکلات بزرگتر تشخیص داده می شود.
تشخیص بارداری مـولار
اگر پزشک به بارداری مـولار مشکوک باشد ، تست خون را برای اندازه گیری سطح گونادوتروپین مزمن انسانی ( HCG ) در خون شما ، تجویز می کند. وی همچنین سونوگرافی بارداری را نیز توصیه می نماید. سونوگرافی بارداری مـولار کامل که در هفته هشتم یا نهم بارداری قابل انجام است ، موارد زیر را نشان می دهد :
- عدم وجود جنین در رحم
- عدم وجود مایع آمنیوتیک
- جفت کیستی که تقریبا رحم را پر کرده است
- کیست های تخمدان
سونوگرافی بارداری مـولار نسبی ، می تواند موارد زیر را نشان دهد :
- محدودیت رشد جنین
- کمبود مایع آمنیوتیکی
- ضخیم بودن جفت کیستی
درمان بارداری مـولار چگونه است ؟
بارداری مـولار ، نمی تواند مثل یک بارداری نرمال ادامه پیدا کند ؛ از این رو برای پیشگیری از بروز عوارض این نوع از بارداری ، بافت جفت ناهنجار باید برداشته شود.
درمان بارداری مـولار ، معمولا شامل یک یا چند مورد از مراحل زیر است :
اتساع و کورتاژ ( D&C ) : بهترین جراح و متخصص زنان و زایمان در تهران برای درمان بارداری مـولار ؛ بافت مولار را با روندی بنام اتساع و کورتاژ ، از رحم خارج می کند. این روند غالبا بصورت سرپایی و در بیمارستان انجام می شود. در طول روند اتساع و کورتاژ ، بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی قرار می گیرد. سپس دکتر خوب زنان ، یک سپکولوم را در واژن بیمار برای اتساع گردن رحم وارد کرده و گردن رحم را باز می کند و در نهایت بافت رحم را با یک دستگاه خلاء بر می دارد.
- هیسترکتومی : در صورتی که خطر افزایش یافته GTN وجود داشته باشد و بیمار هیچ تمایلی به بارداری در آینده نداشته باشد ، رحم وی برداشته خواهد شد.
- نظارت HCG : بهترین دکتر زنان و زایمان بعد از برداشته شدن بافت مولار ، ارزیابی های سطح HCG شما را تا زمان بازگشت به سطح نرمال ، تکرار می کند. اگر وجود HCG در خون شما ادامه یابد ، باید تحت درمان بیشتر قرار گیرید. لازم به ذکر است زمانی که درمان بارداری مـولار اتمام یابد ؛ پزشک ، سطوح HCG شما را به مدت 6 ماه تا یکسال جهت حصول اطمینان از عدم وجود بافت مولار باقی مانده ، کنترل خواهد کرد.
اقدام به بارداری مجدد بعد از حاملگی مولار
به طور کلی می توان گفت بارداری مولار تاثیری در احتمال داشتن حاملگی طبیعی و نوزاد سالم در بارداری های بعدی نخواهد داشت. اما با این حال لازم است از اقدام به بارداری مجدد تا زمان تایید پزشک مبنی بر بی خطر بودن نتیجه آزمایش ها اجتناب شود. در صورتی که قبل از تایید و توصیه بهترین جراح و متخصص زنان و زایمان در تهران باردار شدید ، لازم است حتما به پزشک متخصص اطلاع دهید ؛ زیرا سطح Hcg ممکن است با وقوع بارداری افزایش پیدا کند. بعد از به دنیا آمدن نوزاد پزشک مجدد سطح hCG بررسی می نماید تا مطمئن شود که به سطح نرمال رسیده است.
این عمل معمولا 6 الی 8 هفته بعد از هر بارداری و یا سقط جنین انجام می شود. بررسی ها نشان می دهد بیشتر از 98 درصد خانم هایی که بعد از بارداری مولار اقدام به حاملگی مجدد می کنند، دیگر احتمال بارداری مولار در آن ها وجود نخواهد داشت. هم چنین عوارض و خطر حاملگی در بارداری های آینده افزایش پیدا نمی کند. اما توصیه می شود تا اتمام مراحل درمانی بارداری مجدد صورت نگیرد. معمولا برای اکثر خانم ها روند درمانی 6 ماه طول می کشد و بعد از آن فرد می تواند اقدام به بارداری نماید. در مواردی که بیماری تروفوپلاستیک بارداری وجود داشته باشد ، لازم است بعد از شیمی درمانی 12 ماه صبر کنید و بعد از آن اقدام به بارداری نمایید. هر چند این مسئله نادر است اما در حدود 3 درصد احتمال بازگشت بیماری GTN یا تروفوپلاستیک وجود دارد.
رابطه جنسی پس از بارداری مولار
هرگاه احساس آمادگی کردید، می توانید رابطه جنسی داشته باشید. تنها مهم است از روش های پیشگیری از بارداری استفاده نمایید و در انتخاب روش جلوگیری از بارداری با بهترین دکتر زنان در تهران خود مشورت نمایید. همانطور که بیان شد بارداری مولار تاثیری در احتمال بارداری مجدد ندارد ، اما لازم است از ایمن بودن آن مطمئن شوید و سپس اقدام به بارداری مجدد نمایید.
