سرطان دهانه رحم

همانطور که می دانید یکی از حیاتی ترین عضو های بدن بانوان ، رحم می باشد. عضوی که وظیفه تولید نسل را به عهده دارد و از این باب از اهمیت بسیاری نیز برخوردار است. بنابراین مراقبت و سلامت این واحد از اولویت های زندگی زنان به شمار می رود. متاسفانه سرطان دهانه رحم در میان بانوان رایج شده و احتمال وقوع آن بیشتر خواهد بود. در نتیجه در این مقاله توسط دکتر افسانه شه بخش ،بهترین متخصص ناباروری در تهران بر آن شده ایم که خلاصه ای از روند این بیماری و بهبود آن را در این متن مرور خواهیم کرد.

 

آناتومی رحم :

در بازه بارداری مادر ، جنین در رحم نگهداری می شود و شروع به رشد و تکامل می کند. فرم آن مشابه گلابی وارونه و توخالی می باشد. رحم عضوی از اندام تناسلی بانوان می باشد و در تحتانی ترین نقطه میان مثانه و راست روده واقع شده است. دو دو سمت آن تخمدان ها واقع شده اند که شامل تخمک ها می باشند. این اجزا با لوله های فالوپ به رحم اتصال می یابند. این عضو از بدن دارای دو لایه است که عبارتند از :

میومتر :
بخش بیرونی بافت ماهیچه ای و حجم بیشتری از رحم را تشکیل داده است.

آندومتر :
لایه داخلی یا پوشش داخلی رحم می باشد.

نکته!!! دهانه رحم ، به پایین ترین عضو و باریک ترین ناحیه از رحم تلقی می شود که در بخش ورودی واژن می باشد. به طور عمده بیشترین میزان سرطان رحم از ویروس پاپیلومای انسانی نشات می گیرد.

اجزا رحم عبارتند از :

1. فوندوس : بخش فوقانی رحم ، محل ورودی لوله های فالوپ می باشد.
2. بدنه : ناحیه معمول جهت کاشت بلاستوسیت خواهد بود.
3. دهانه رحم : همانطور که گفته شد ، پایینی ترین بخش است که به واژن متصل می باشد.

سرطان دهانه رحم چیست ؟

از سـرطان دهانه رحم یا به عبارتی سرطان سرویکس ، می توان به عنوان دومین سرطان شایع در میان بانوان اشاره نمود که متاسفانه سالیانه زنان زیادی با آن درگیر می شوند. دهانه رحم یا اصطلاحا سرویکس ، لوله ای باریک در انتهایی ترین بخش رحم می باشد که به سمت واژن امتداد می یابد. توجه داشته باشید که این عضو از بدن نیز همچون دیگر اعضای بدن از سلول های مختلفی تشکیل یافته است ؛ لازم به ذکر است که این سلول ها در صورت نیاز بدن ، تقسیم می شوند.

حال آن که چنانچه سلول های دهانه رحم ؛ بدون نیاز بدن ، فرآیند تقسیم سلولی را آغاز نمایند ؛ به توده های بافتی تحت عنوان تومور بدل خواهند شد که از طریق سیستم لنفاوی و جریان خون ، قابل انتشار به دیگر اعضای بدن اعم از روده ، مثانه و به طور کلی اجزای مجاور این عضو خواهند بود.

مراحل سرطان دهانه رحم

یکی از دلایل اصلی که می خواهیم شما را با مراحل سرطان دهانه رحم آشنا سازیم این است که تشخیص به موقع و اطلاع از اندازه و گسترش بیماری می تواند شما را تا حد زیادی از خطرات جانی این بیماری در امان نگه دارد . در واقع اطلاع از نوع سلولی که سرطان از آن آغاز شده بسیار مهم است حتی درجه بیماری نیز می تواند میزان غیر طبیعی بودن سلول ها را مشخص کند .

مرحله اول : در این مرحله این بیماری از گردن رحم آغاز شده که در اغلب اوقات با شیمی درمانی و جراحی درمان می شود.

مرحله دوم : در مرحله دوم سلول های سرطانی به سمت نواحی خارج دهانه رحم نیز گسترش یافته اند که بیشتر شیمی درمانی و پرتو درمانی برای بیمار تجویز می شود .

مرحله سوم : مرحله سوم خطر بیشتری را در پی دارد ؛ زیرا سرطان حتی به غدد لنفاوی در لگن یا شکم گسترش پیدا کرده است که رادیو تراپی می تواند در کنترل آن موثر واقع شود .

مرحله چهارم : در مرحله چهارم اعضای بدن شامل مثانه ، مجرای پشتی و حتی دور تر درگیر شده اند که نحوه درمان تفاوت خاصی با مراحل قبلی نداشته و علاوه بر شیمی درمانی ، دارو های هدفمند سرطان نیز گسترش می یابند .

سرطان دهانه رحم خطرناک است ؟!

از مواردی که سبب خطرناک شدن سـرطان دهانه رحم می شود ؛ باید به این موضوع اشاره کرد که علائم این نوع از سرطان ، مادامی که انتشار نیافته و پیشروی نکرده است بروز نکرده و متاسفانه علائم آن ، پس از آن که به عناصر مجاور رحم ؛ یعنی کبد ، ریه و مثانه نفوذ کند ، مشخص خواهد شد.

البته با مراجعه زودهنگام به متخصص زنان و زایمان و تشخیص به موقع این بیماری ، می توان سریعا اقدام به درمان این نوع از سرطان نموده و از پیشروی آن جلوگیری به عمل آورد. از این رو به بانوان محترم ، اکیداً توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه علائم غیرطبیعی در اندام جنسی شان سریعا به پزشک متخصص زنان رجوع فرمایند.

انواع سرویکس

اسکواموس کارسینوم

بیشتر انواع سرطان های دهانه رحم از این نوع هستند. محل شروع این نوع سرویکس ، در سلول های اسکواموس یا لایه نازک سلول های خارجی دهانه رحم ، که به داخل واژن منتهی می شوند ، می باشد.

آدنو کارسینوم

در این حالت بروز سرطان در سلول های ستون مانند پوشاننده کانال دهانه رحم می باشد. برای تشخیص نوع سرطان دهانه رحم ، روند پیشرفت و اقدام درمانی مناسب ، باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید. ممکن است هر دو نوع این سلول ها درگیر سرطان شوند ؛ ولی به ندرت سلول های دیگر در ایجاد این سرطان نقش دارند.

علائم سرطان دهانه رحم

این بیماری در مراحل اولیه معمولا بدون علامت می باشد. نشانه های سرویکس در مراحل پیشرفته سرطان شامل علائم زیر می باشد :

1. خونریزی غیر عادی از واژن ، میان دوره های قاعدگی یا بعد از یائسگی
2. ترشحات خونابه ای از واژن ، که با بوی نامطبوعی همراه است و گاهی شدت دارد.
3. درد لگن
4. درد و خونریزی در هنگام برقراری رابطه جنسی

عوامل زمینه ساز ایجاد سـرطان دهانه رحم

عموما ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ، سبب بروز سـرطان دهانه رحم می شود. لازم به ذکر است که ویروس اچ پی وی می تواند در فردی وجود داشته اما علائم خود را عیان نساخته باشد ؛ در نتیجه در چنین مواردی ، فرد مبتلا متوجه وجود این بیماری نخواهد شد.

به طور کلی در صورتی که ویروس اچ پی وی ، برای مدت طولانی در بدن باقی بماند می تواند تدریجا نشانه های خود را نمایان ساخته و حتی منجر به سرطانی شدن سلول های دهانه رحم نیز شود. البته لازم به ذکر است که ابتلا به ویروس HPV ، در همه افراد منتج به سـرطان دهانه رحم نخواهد شد. توجه داشته باشید که موارد ذیل نیز در ابتلا به سـرطان دهانه رحم دخیل هستند :

• نازایی
• اضافه وزن قابل توجه
• اعتیاد به انواع دخانیات
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• بارداری و زایمان های متعدد
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• آغاز رابطه جنسی از سنین پایین
• کمبود اسید فولیک و ویتامین های A و C
• مصرف قرص های ضدبارداری به مدت بیش از 5 سال

تشخیص سرطان دهانه رحم

پزشک برای تشخیص سرطان در دهانه رحم ، از بیوپسی و کورتاژ دهانه رحم استفاده می کند و قسمتی از بافت سلول های دهانه رحم ، را خراشیده و بر می دارد. سپس برای بررسی نمونه را به آزمایشگاه ارسال می کند. در صورت مشکوک بودن نمونه کوچک ارسالی ، ممکن است پزشک اقدام به تهیه نمونه های بزرگتری کند.

در صورتی که تشخیص پزشک سرطان دهانه رحم باشد ، برای تعیین مرحله پیشرفت سرطان ، علاوه بر معاینه دقیق واژن ، رحم و رکتوم ، تست هایی چون ام آر آی ، سی تی اسکن ، رادیوگرافی و پت اسکن برای بیمار توسط متخصص ، تجویز می شود.

روش های پیشگیری از سرطان دهانه رحم

استفاده از کاندوم : همانطور که ذکر کردیم از دلایل ایجاد سرطان دهانه رحم ویروس HPV است که کاندوم می تواند همچون محافظی مانع از تماس پوست و پخش شدن ویروس در ناحیه تناسلی گردد .

ترک سیگار : اثرات مخرب سیگار آنقدر زیاد است که حتی در شیوع سرطان رحم نیز تاثیر زیادی دارد . در حقیقت دخانیات می تواند با تحلیل سیستم ایمنی بدن ف مانع از مقابله بدن با ویروس HPV و سلول های سرطانی می شود .

رژیم غذایی سالم : تحقیقات نشان داده است که همه افرادی که دقت ویژه ای به رژیم غذایی خود داشته و مصرف میوه و سبزیجات را در برنامه غذایی خود قرار داده اند ، بدن آنها آمادگی کاملی را برای مقابله با رادیکال های آزاد و سلول های سرطانی را داشته است . همچنین بر اساس مطالعاتی که در آمریکای جنوبی انجام شده است ، ادویه کورکومین با خاصیت آنتی اکسیدانی خود در مهار سرطان دهانه رحم موثر بوده است .

واکسیناسیون HPV : واکسن HPV برای پیشگیری از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) استفاده می‌ شوند ؛ زیرا این بیماری یکی از عوامل اصلی بروز سرطان دهانه رحم محسوب می ‌شود . این واکسن‌ می ‌تواند در پیشگیری عفونت‌ های HPV کمک کرده و شما را از ابتلا به این بیماری در امان نگه می دارد. در واقع باید بدانید که ویروس پاپیلومای انسانی” است از طریق تماس مستقیم پوستی یا جنسی منتقل می ‌شود و فرد را با عوارض جدی و خطرناک زیادی روبه رو می سازد .

آزمایش ‌های اسکرینینگ : زنان باید به طور منظم به انجام آزمایش‌ های اسکرینینگ مانند آزمایش پاپ اسمیر (Pap smear) و تست HPV بپردازند و به هیچ عنوان انجام آن ها را پشت گوش نیندازند . این آزمایش ‌ها می توانند به سرعت کوچک ترین عوامل بیماری زا در دهانه رحم را شناسایی کرده و در شناخت سلول های پیش ‌سرطانی دهانه رحم ، عفونت ‌های HPV حرف اول را می زند . از همین رو فرد می تواند بیماری را در مراحل ابتدایی تشخیص داده و هرچه سریعتر اقدامات لازم را جهت درمان آن انجام دهد.

کاهش استرس و مدیریت آن : مدیریت استرس و داشتن سبک زندگی سالم می‌ تواند در پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم مؤثر باشد.

روش های درمان سرطان دهانه رحم

درمان سرطان سرویکس یا دهانه رحم ، با توجه به این که بیماری در چه مرحله ای قرار دارد می تواند یک یا ترکیبی از موارد ذیل را شامل شود :

رادیوتراپی

در این روش از اشعه ایکس یا پروتون که دارای انرژی بالایی است ، برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. رادیوتراپی می تواند به روش داخلی ( از داخل واژن به توده سرطانی ) یا روش خارجی ( بیرون بدن ) یا ترکیبی از هر دو روش انجام شود. اگر خانمی یائسه نشده باشد ، این روش درمان می تواند منجر به یلئسگی زودرس در او شود.

شیمی درمانی

درمان دارویی به کمک مواد شیمیایی را شیمی درمانی می گویند ، که برای از بین بردن سلول های سرطانی انجام می شود. داروهای شیمی درمانی می توانند تزریقی یا خوراکی باشند. از آن جایی که روش شیمی درمانی ، می تواند میزان اثربخشی رادیوتراپی را افزایش دهد ، در برخی از درمان های سرطان دهانه رحم ، برای بیمار رادیوتراپی همراه با دوز پایین شیمی درمانی تجویز می شود. استفاده از شیمی درمانی در دوزهای بالاتر ، می تواند به درمان سرطان در مراحل پیشرفته تر بیماری کمک کند.

ایمونوتراپی : ایمونوتراپی درمان دارویی برای تقویت سیستم ایمنی بدن ، در مبارزه با سلول های سرطانی می باشد. این روش به سیستم دفاعی بدن کمک می کند ، که پروتئین های تولیدی توسط سلول های سرطانی را شناسایی کنند.

تارگت تراپی : در موارد پیشرفته سرطان ، از این روش دارو درمانی هدفمند ، در ترکیب با شیمی درمانی استفاده می شود. تارگت تراپی با مهار کردن سلول های سرطانی در نقاط ضعف آن ها ، می تواند به مرگ و نابودی سرطان در بدن کمک کند.

جراحی : شامل برداشتن رحم ( هیسترکتومی ) ، تخمدان ها ، لوله های رحم و غدد لنفاوی ، که معمولا در مراحل اولیه بیماری انجام می شود.

 

 

راهکارهای پیشگیری از سرطان دهانه رحم

خانم های عزیز می توانند به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری موارد ذیل را مد نظر داشته باشند :

1. مراجعه منظم به متخصص زنان و انجام معاینات دوره ای
2. انجام تست پاپ اسمیر سالیانه
3. اجتناب از مصرف مواد مخدر
4. داشتن مقاربت جنسی محافظت شده