باروری و فرزند آوری از جمله نیازهای بشر محسوب می شود ، متاسفانه ناباروری نوعی معضل است که برخی از زوجین با آن مواجه هستند و چه بسا برای درمان آن از هیچ راهی مضایقه نمی کنند. در گذشته راهکار موثری در راستای درمان نازایی وجود نداشت و تنها برخی از روش ها ؛ ممکن بود در عده معدودی از زوجین به موفقیت در باروری بیانجامند. طبق گفته های دکتر افسانه شه بخش ، بهترین متخصص زنان و درمان نازایی در تهران ، در حال حاضر خوشبختانه با پیشرفت همزمان علم پزشکی و تکنولوژی ها و فناوری های این حوزه ، امکان درمان باردار نشدن برای اکثر زوجین میسر گشته و آرزوی باروری برای خیل کثیری از زوجین محقق شده است.
به چه زوجی نابارور گفته می شود ؟
چنانچه زن و شوهر با هدف باروری به رابطه جنسی مبادرت نمایند ؛ در حالی که در حین آن ، هیچ یک از روش های جلوگیری از حاملگی را لحاظ نکنند و به طور کلی طی 6 ماه الی یکسال با این پروتکل ، اقدام به مقاربت جنسی نمایند اما موفق به بارداری نشوند ؛ یعنی با مشکل ناباروری روبرو هستند. بر خلاف تصور عامه مردم که غالبا اختلال نازایی را مشکلی از سوی زن می دانند ، باید گفت که این مشکل ممکن است از سوی مرد نیز اتفاق افتاده و در برخی موارد نیز می تواند از سوی هر دوی آن ها رخ دهد. حال با توجه به این که علل ناباروی می تواند از جانب مرد ، زن یا هر دو نفر آن ها بروز نماید ؛ لازم می دانیم در ادامه به بررسی علل ناباروري در زنان و مردان بپردازیم.
چه مواردی بروز ناباروری در خانم ها را بیشتر می کند ؟
- افزایش سن
- استعمال سیگار و هرگونه نیکوتین
- نداشتن برنامه غذایی مناسب
- استرس
- افزایش وزن
- در بعض افراد وزن پایین
- عفونت های مقاربتی
- عواملی که منجر به تغییر هورمن ها می شود. همانند تخم دان پلی کیستیک و غیره.
آیا ایراد نازایی همواره از سوی بانوان است؟
خیر به طور کلی بروز این مشکل در بین زوجین و نداشتن بچه ، تنها بروز این ایراد از سمت زن نیست. در بعضی از مواقع پدیدار شدن این مشکل از سمت آقایان است. به عبارت بهتر این عارضه هم در مردان و خانم ها امکان دارد رخ دهد. طبق تحقیقات به عمل آمده ف تقریبا یک سوم عوامل ناباروری از سمت مردان است. در برخی موارد تنها یک نفر موجب نازایی زوجین نشده است. و امکان دارد هر دو ایراد داشته باشند.
علل ناباروری در زنان
از موارد زیر می توان به عنوان رایج ترین علل نازایی در زنان نام برد :
مشکلات مربوط به تخمک گذاری : اختلالات تخمک گذاری از اصلی ترین علل ناباروری در میان خانم ها به شمار می رود.
اشکالات مربوط به رحم : برخی خانم ها با مشکلات رحمی ؛ اعم از ناهنجاری ساختار رحم ، ترشحات زیاد از حد واژن و عفونت گردن رحم روبرو هستند ؛ موارد یاد شده ، همگی در ایجاد ناباروري موثر می باشند.
مشکلات لوله های رحمی : بعضی از بانوان با اختلال در لوله های رحمی که در پزشکی اصطلاحا از آن تحت عنوان لوله های فالوپ نیز یاد می شود ، مواجه هستند ؛ به طوری که لوله های رحمی آن ها دچار انسداد بوده و از ورود اسپرم به رحم ممانعت به عمل می آورد و بدین ترتیب به نابارور شدن می انجامد.
اشکال در رشد آندومتریوز : گاهی اوقات بروز مشکل در رشد آندومتریوز باعث می شود که آندومتر رحم ، بیش از اندازه طبیعی رشد کرده و لوله های فالوپ را مسدود سازد و در نتیجه سبب ناباروی گردد.
اختلالات ایمنی : سیستم ایمنی بدن بعضی از بانوان ، ماده ای ترشح می نماید که می تواند منجر به خنثی شدن اسپرم شده و حتی در برخی موارد می تواند سبب مرگ اسپرم و از بین رفتن آن گردد و ناباروری را برای آن ها به دنبال داشته باشد.
لازم به ذکر است که در چنین مواردی ، در صورت موفقیت باروری نیز احتمال سقط جنین ، بسیار بالا خواهد بود.
تاثیر مصرف سیگار و تنباکو در ناباروری
توضیحات دکتر شه بخش در ویدیو ذیل :
علل ناباروری در مردان
علل این عارضه در مردان ، غالبا ناشی از یکی از عوامل زیر می باشد :
مشکلات جسمی : از جمله دلایل ناباروري در آقایان ، می توان به مشکلات ساختار جسمی و فیزیکی آن ها اشاره نمود.
توجه داشته باشید برخی از مشکلات ساختاری آقایان که می توانند به ناباروری منتج گردند ، عبارتند از :
- رگ های موجود در کیسه بیضه در بعضی از آقایان دچار اشکال می باشد ، تا جایی که می تواند کیفیت اسپرم ها را تحت الشعاع قرار داده و به نازایی بیانجامد.
- لوله های خروج اسپرم در برخی مردان ، مسدود بوده و این اتفاق به ناباروی در آن ها ختم می گردد.
مشکلات اسپرم : از دیگر مواردی که می توان از آن به عنوان علل نابارور بودن در مردان یاد کرد ، اختلالات اسپرم ؛ اعم از ناهنجاری ساختاری ، ناهنجاری های حرکتی ، به بلوغ نرسیدن و کم بودن تعداد اسپرم ها می باشد.
ناگفته نماند که اختلال انزال زودرس ( زود انزالی ) و همچنین ناتوانی جنسی نیز از جمله دلائل نازایی در آقایان محسوب می گردند.
علائم ناباروری
نشانه اصلی نازایی ، بارور نشدن است. گاهی علائم آشکار دیگری وجود ندارد. برخی اوقات در یک زن نابارور دوره های قائدگی نامنظم بوده و گاهی اتفاق نمی افتد. در برخی موارد ، در مرد دارای مشکلات ناباروری نیز مشکلات هورمونی از قیبل تغییر در رشد مو و عملکردهای جنسی مشاهده می شود.
مردان در صورت وجود شرایط زیر ، باید با پزشک خود گفتگو کنند :
- تعداد اسپرم کم یا دیگر مشکلات مربوط به اسپرم
- سابقه مشکلات بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی
- قرار داشتن تحت درمان برای سرطان
- بیضه های کوچک یا متورم در کیسه بیضه
- نابارور بودن یکی از اعضای خانواده
تاثیر سن بر ناباروری :
خیلی از بانوان تمایل دارند در سنین 30 الی 40 سالگی اقدام کنند برای داشتن فرزند. از این رو سن از ارزش و اهمیت بسیاری در روند بارداری برخورد دار است. بنابراین سن بر نازایی موثر است. در ادامه به اثر گذاری افزایش سن بر روی ناباروری اشاره شده است :
- تخمدان ها توانایی آزاد سازی تخمک ها را ندارند.
- تعداد تخمک های سالم کم است.
- تخمک های آزاد شده ممکن است سالم نباشد.
- امکان دارد سقط جنین در سنین بالا بیشتر رخ دهد.
- بروز برخی بیماری های منجر به ناباروری در سنین بالا بیشتر است.
پیشگیری از ناباروری چگونه است ؟
برخی انواع نازایی قابل پیشگیری نمی باشد ، ولی استراتژی های متعددی شانس بارداری را افزایش می دهد.
پیشگیری از ناباروری در زوجین
داشتن چندین باره رابطه جنسی در زول دوره تخمک گذاری برای بالا بردن شانس بارداری یکی از گزینه ها می باشد. شروع رابطه جنسی حداقل 5 روز قبل تا یک روز بعد از تخمک گذاری شانس باردار شدن را افزایش می دهد. تخمک گذاری اغلب در نیمه سیکل قائدگی اتفاق می افتد. در بیشتر زنان سیکل های قائدگی در فواصل 28 روزه اتفاق می افتد. هرچند بیشتر انواع نارایی ها در مردان قابل پیشگیری نمی باشد، ولی استراتژی های زیر گاهی مفید واقع می شود :
پیشگیری از ناباروري در مردان
- اجتناب از مصرف تنباکو و الکل که در ناباروری مردان دخیل است.
- اجتناب از دمای بالا در محیط هایی از قبیل حمام یا وان آب داغ که موقتا تولید و جنبش اسپرم را تحت تاثیر قرار می دهد.
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد سمی زیست محیطی و صنعتی که تولید اسپرم را تحت تاثیر قرار می دهد.
- محدود کردن مصرف داروهای تاثیر گذار بر نابارور شدن
- ورزش کردن به منظور بهبود کیفیت اسپرم و افزایش شانس دستیابی به باروری
پیشگیری از ناباروری در زنان
در زنان برخی استراتژی ها از قبیل موارد زیر می تواند شانس بارور شدن را بالا ببرد :
- ترک سیگار : تنباکو علاوه بر تاثیرات منفی بر روی سلامت عمومی مادر و نوزاد، تاثیرات منفی بر روی نابارور شدن نیز بر جای می گذارد. اگر سیگاری هستید از همین حالا استعمال آن را ترک کنید.
- اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر : مصرف الکل و مواد مخدر توانایی باردار شدن رو بهره مندی از یک بارداری سالم را مختل می نماید. اگر قصد باردار شدن را دارید ، الکل ننوشید و مصرف مواد مخدر را ترک کنید.
- مصرف کافئین را محدود کنید : زنانی که قصد باردار شدن را دارند، باید مصرف کافئین را محدود کنند. از پزشک خوب درمان نازایی تهران ، در خصوص میزان مصرف بی خطر آن سوال کنید
- ورزش منظم : ورزش منظم بسیار حائز اهمیت است ولی ورزش کردن با شدتی که بر روی سیکل قاعدگی تان تاثیر بگذارد می تواند باروری را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
- از چاقی یا لاغری مفرط بپرهیزید : چاقی یا لاغری مفرط می تواند بر روی تولید هورمون تاثیر گذاشته و باعث ناباروری شود.
تا چه زمانی بهتر است خانم ها جهت بارداری تلاش کنند ؟
بیشتر متخصص های ناباروری بر این باورند که زوج ها بهتر است که یک سال اقدام به بارداری را داشته باشند. زنان در سنین 35 و بانوانی که رنج سنی بیشتری دارند. بهتر است بعد از 6 ماه که تلاش ها بی جواب بوده به پزشک مراجعه کنند.
نکته!!! در بانوان بعد از سی سالگی شانس بانوان جهت بارداری هر ساله کاسته می شود.
تشخیص ناباروری
قبل از تست ناباروري متخصص زنان تهران ، عادات جنسی شما را بررسی کرده و توصیه های لازم در خصوص شانس بارور شدن شما را ارائه می دهد. در برخی زوجین نابارور هیچ علت خاصی یافت نمی شود.
ارزیابی ناباروری فرآیند پر هزینه ای است و گاهی اوقات روندهای دردناکی را نیز به دنبال دارد. برخی طرح های پزشکی تحت پوشش بیمه نمی باند و در نهایت بعد از تست و مشاوره هیچ تضمینی برای بارور شدن شما وجود ندارد.
تست های ناباروري مردان
مرد بارور به فردی اطلاق می شودکه بیضه های او اسپرم سالم وکافی تولید کرده و آن اسپرم به شکلی موثر در واژن وارد شده و سفر خود را به شمت تخم در پیش گیرد. تست های نابارور بودن مردان نحوه جفت شدن این فرایندها را مورد بررسی قرار می دهد.
برخی از تست های باروری ویژه عبارتند از :
- تجزیه و تحلیل منی :
پزشک از شما یک یا دو نمونه منی را درخواست می کند. نمونه منی معمولاً از طریق خودارضایی یا توقف رابطه جنسی و جمع اوری منی در یک ظرف پاکیزه تهیه می شود. تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی بر روی نمونه منی انجام می شود. در برخی موارد، ادرار نیز بمنظور بررسی وجود منی مورد آزمایش قرار می گیرد.
- تست هورمون :
آزمایش خون برای تعیین سطح تستسترون و دیگر هورمون های مردانه انجام می شود.
- تست ژنتیک :
تست ژنتیک برای تعیین وجود نقص های ژنتیکی که باعث ناباروری می شود انجام می پذیرد.
- نمونه برداری بیضه :
در برخی موارد گزینشی، نمونه برداری بیضه برای شناسایی ناهنجاری های دخیل در نابارور شدن یا بدست آوردن اسپرم برای تکنیک های تولیدمثل کمکی، انجام می شود.
- تصویر برداری :
در برخی موقعیت های خاص، مطالعات تصویر برداری از قبیل ام آر آی مغز، سونوگرافی اسکروتال یا ترانس رکتال یا تست واسکوگرافی انجام می شود.
4 تست ناباروری زنان
باروری در زنان به تخمدان ها در آزاد کردن تخم های سالم متکی است. مجرای تولید مثل باید امکان عبور تخم و ورود آن به لوله های فالوپ و ملحق شدن به اسپرم برای بارور شدن را فراهم آورد. این تخم بارور باید به رحم سفر کرده و در پوشش داخلی آن لانه گزینی کند. تست های خاصی برای شناسایی ناقص بودن هر یک از این فرایندها مورد نیاز می باشد. گاهی تست فیزیکی عمومی مربوط به بیماری های زنان انجام می شود. تست های ویژه باروری عبارتند از :
- تست تخمک گذاری : یک آزمایش خون سطوح هورمون را جهت تعیین تخمک گذاری ارزیابی می کند
- هیستروسالپینگوگرافی : این تست موقعیت رحم و لوله های فالوپ را بررسی کرده و به دنبال انسداد یا مشکلات دیگر در آن می گردد. کانتراست اشعه ایکس به رحم تزریق شده و اشعه ایکس نرمال بودن حفره را تعیین کرده و بیرون ریختن مایع از لوله های فالوپ را تعیین می کند.
- تست معکوس تخمدان : این تست کمیت تخم موجود برای تخمک گذاری را تعیین می کند.
- تست های تصویر برداری : سونوگرافی لگن برای تشخیص بیماری رحم و تخمدان انجام می شود.
لازم به ذکر است برخی تست های دیگر بر حسب موقعیت ، شامل هیستروسکوپی و لاپاروسکوپی می باشند.
چه زمان باید توسط پزشک معاینه شویم ؟
زنان در صورت قرار داشتن در شرایط زیر باید زودتر با بهترین متخصص درمان ناباروری صحبت کنند :
- زنانی 35 ساله یا بیشتر که با وجود تلاش برای باردار شدن به مدت 6 ماه یا بیشتر موفق به بارداری نشده اند.
- خانم هایی که دوره های قاعدگی نامنظم دارند.
- بانوانی که سیکل های ماهیانه دردناکی دارند.
- زنانی که سابقه مشکلات نابارور بودن در خانواده درجه یک خود دارند.
- خانم های مبتلا به بیماری التهاب لگن یا اندومتریوز
- بانوانی سقط جنین مکرر را تجربه کرده اند.
- زنانی که تحت درمان برای سرطان قرار دارند.
روش های درمان ناباروری
روش های متفاوتی برای این بیماری وجود دارد که به نسبت مشکلات هر شخص به صلاحدید متخصص خوب زنان و زایمان برای شما تجویز خواهد شد. مشکلات از سوی زنان همانند مشکل های پیش آمده در تخمدان ها ، رحم ، لوله های رحمی و وجود آندومتریوز از عمده اختلال های پیش آمده در بانوان است. که موجب نابارور شدن در فرد خواهد شد. اما برای علل نابارور بودن در مردان می توان به مشکلات جسمانی ، اسپرم و غیره اشاره کرد که البته به طور جامع قبلا به آن ها اشاره شده است.
به خاطر داشته باشید بروز هر یک از علل ذکر شده در فرد ، یک روش درمانی برای آن وجود خواهد داشت که دکتر افسانه شه بخش ، بهترین متخصص نازایی تهران ، با معاینات بالینی پیشنهادات خود را به شما خواهد گفت. متد های درمان عبارتند از ؛ دارو ، لقاح رحمی اسپرم ، جراحی و غیره. برای اطلاعات بیشتر از روش های درمانی این عارضه بهتر است مقاله جامع درمان ناباروری را مطالعه کنید.
تاثیر شیوه زندگی
یکی از فاکتورهای موثر بر نابارور شدن ، می توان به چاقی و اضافه وزن اشاره کرد زیرا این عامل بر عملکرد تخمک گذاری تاثیر بسزایی دارد و موجب افزایش احتمال نابارور بودن در افراد می شود. پس شیوه زندگی بی تاثیر بر این عارضه نیست و بایستی دقت بیشتری به شیوه زندگی داشته باشید و برای رهایی اولیه از شر نازایی بهتر است زوجین شیوه زندگی سالم را در پی بگیرند که خدایی ناکرده دچار این عارضه نشوند.
زیرا در برخی موارد دیده شده است که ناباروری زوج چگونه در روند زندگی تاثیر منفی گذاشته حتی دیده شده است. که موجب افسردگی یا حتی بدتر از این ، باعث متلاشی شدن زندگی مشترک آنها می شود. در صورتی که به راحتی با توجه به توصیه های بهترین متخصص زنان و زایمان می توانید برای اختلالات های پیش آمده ، راه درمان پیدا کرد. با توجه به این مباحث به یاد داشته باشید که ممکن است فرزند خود را در آغوش بگیرید.
