یائسگی چیست و چه علائمی دارد؟

یائسگی دوره ای است که در آن ، سطوح استروژن در بدن زنان کاهش یافته و در نتیجه ، قاعدگی در آن ها متوقف شده و به این ترتیب دیگر به طور طبیعی قادر به باردار شدن نخواهند بود. معمولا قاعدگی قبل از متوقف شدن کامل ، در طول چند ماه یا چند سال به تدریج کمتر و کمتر می شود. البته گاهی اوقات ، قاعدگی به طور ناگهانی ، متوقف شده و خاتمه می یابد. یائسه شدن فرآیندی طبیعی است که با بالا رفتن سن و پیری رخ می دهد و معمولا بین 45 تا 55 سالگی اتفاق می افتد. لازم به ذکر است که تقریبا یک زن از هر 100 زن ، قبل از رسیدن به 40 سالگی این دوره را تجربه می کند که از آن تحت عنوان یائسگی زودرس یا نارسایی تخمدانی زود هنگام یاد می شود. برای این که این دوره را با کمترین مشکل و دشواری پشت سر بگذارید ، خوب است تحت نظر یک متخصص زنان خوب در تهران همچون دکتر افسانه شه بخش باشید.

 

علائم یائسگی در نگاهی کوتاه

اکثر زنان ، نشانه های یائسگی را تجربه خواهند کرد. برخی از علائم این دوره ، کاملا مشخص بوده و شدت آن تا حدی است که می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر روی فعالیت های روزمره بگذارد. به طور کلی علائم رایج در زنان یائسه عبارتند از :

• گر گرفتن : گر گرفتن از بارزترین علائم است که بیشتر زنان ، آن را در این دوره تجربه می کنند. باید متذکر شد که این حالت ، اغلب تحت عنوان احساس گرمای ناگهانی تعریف می شود که از هیچ جای مشخصی منشاء نمی گیرد و در سراسر بدن پخش می شود.

• تعریق و تپش قلب : از دیگر علادم رایج یائسگی می توان به تعریق ، تپش قلب و سرخ شدن صورت اشاره داشت.

• تعریق شبانه : اگر آنقدر عرق می کنید که لباس خواب و تخت تان کاملا خیس می شود در حالی که محل خوابتان خنک است ، یعنی دچار تعرق شبانه شده اید.

• خشکی واژن و درد در هنگام رابطه جنسی : خشکی واژن ، مشکلی رایجی است که بسیاری از زنان در دوره یائسه شدن دچار آن می شوند ؛ البته روش هایی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند.

• بی خوابی : بی خوابی و اختلال در خوابیدن از دیگر نشانه های دوره مذکور به شمار می رود ؛ برای درمان این حالت ، غالبا باید عادات خوابیدن خود را اصلاح نمایید.

• نوسانات خلقی و اضطراب : بیشتر بانوان در دوره یائسگی ، گاهی نوسانات خلقی را تجربه می کنند.

• کاهش میل جنسی : کاهش میل جنسی یک مشکل رایج است که اکثر زنان در این بازه با آن روبرو می شوند که معمولا ناشی از سطوح کاهش  یافته هورمون می باشد.

توجه داشته باشید که علائم یائسه شدن ، می تواند ماه ها یا سال ها قبل از توقف قاعدگی آغاز شده و بعد از آخرین قاعدگی ، حدود 4 سال طول بکشد ؛ هرچند برخی زنان ، آن را برای مدت زمان طولانی تری تجربه می کنند.

 

علل وقوع یائسگی

کاهش طبیعی هورمون های تولید مثل (جنسی)

هنگامی که فرد به پایان دهه 30 سالگی خود نزدیک می شود ، فعالیت تخمدان در تولید هورمون های استروژن و پروژسترون به طور طبیعی کاهش می یابد و توانایی بارداری نیز در پی آن کم می شود. در دهه 40 سالگی دوره قاعدگی شما ممکن است متغیر باشد. این نوسان در قاعدگی حدودا  تا 51 سالگی ادامه دارد و پس از آن فعالیت تخمدان کاملا متوقف شده و یائسه شدن پدید می آید.

انجام جراحی جهت خارج کردن تخمدان ها (تخمدان برداری)

همان طور که گفتیم وظیفه تخمدان تولید هورمون های استروژن و پروژسترون می باشد که سبب تنظیم عادت ماهیانه می شوند. بنابراین در صورت انجام جراحی تخمدان برداری ، دوره قاعدگی فورا متوقف شده و یائسگی شروع می شود.

شیمی درمانی و پرتو درمانی

این روندهای درمانی سرطان ممکن است سبب یائسه شدن زود هنگام شود. توقف قاعدگی که در پی شیمی درمانی بروز کرده است ممکن است همیشگی نباشد. پرتو درمانی نیز در صورتی که اشعه ها به طور مستقیم تخمدان ها را مورد هدف قرار دهند، بر عملکرد آن ها تأثیر می گذارد.

 

عوارض یائسگی

زنان پس از یائسه شدن ، در معرض ابتلا به برخی از بیماری ها قرار می گیرند از جمله :

1. بیماری های قلب و عروقی : به دلیل کاهش میزان استروژن در بدن ، در این دوران احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی افزایش می یابد. به منظور جلوگیری از وقوع این عارضه باید تغذیه سالمی داشته باشید و به طور مرتب ورزش کنید.
2. پوکی استخوان : پوکی استخوان سبب ضعیف شدن آن شده و احتمال آسیب و شکستگی استخوان را افزایش می دهد. در سال اول دوره یائسگی استخوان به سرعت تراکم خود را از دست می دهد و باعث بروز پوکی استخوان می شود.
3. بی اختیاری در ادرار : همان طور که بافت واژن و مجرای ادرار انعطاف پذیری خود را از دست می دهند، ممکن است فرد به طور ناگهانی و مکرر نیاز به دفع ادرار داشته باشد که به مرور به بی اختیاری در ادرار منجر می شود. در این صورت امکان بروز عفونت مجراری ادراری نیز وجود دارد
4. اختلال در عملکرد جنسی : خشکی واژن به دلیل کاهش تولید هورمون هایی که سبب رطوبت آن می شوند ، نمود پیدا می کند. به همین دلیل ممکن است هنگام آمیزش جنسی ، در ناحیه واژن خونریزی خفیفی مشاهده می شود. همچنین کاهش تحریک پذیری واژن میل جنسی را نیز کاهش می دهد.
5. افزایش وزن : بسیاری از زنان در دوره یائسگی و پس از آن ، به دلیل کند شد متابولیسم بدن، وزن آنان افزایش پیدا می کند.

تشخیص یائسگی بانوان

علائم این دوره به خودی خود برای تشخیص بروز این عارضه کافی هستند ، اما برای حاصل شدن اطمینان می توانید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. پزشک ، با انجام معاینه فیزیکی و تعدادی آزمایش می تواند وقوع این عارضه طبیعی را تشخیص دهد. آزمایش هایی که به تشخیص یائسگی کمک می کنند :

• معاینه لگن
• تست پاپ اسمیر
• آزمایش خون
• بیوپسی آندومتر
• هیستروسکوپی
• سونوگرافی

آیا یائسگی درمان پذیر است ؟

یائسه شدن ، خود قابل درمان نیست ؛ اما روندهای درمانی موجود علائم و عوارض ناشی از آن را کنترل می کنند. گزینه های درمانی شامل موارد زیر هستند :

هورمون درمانی

هورمون تراپی استروژن مؤثرترین گزینه درمانی برای تسکین و کنترل اثرات ناشی از یائسگی است. با توجه به سوابق پزشکی فردی و خانوادگی شخص ، پزشک دوز پایینی از استروژن را برای فرد تجویز می کند. استروژن همچنین مانع از فرسایش و پوکی استخوان می شود.

استروژن واژینال

به منظور برطرف کردن خشکی واژن ؛ استروژن از طریق کرم های مخصوص ، قرص یا رینگ واژن ، مستقیما به آن تزریق می شود. بافت واژن ، استروژن را جذب می کند و تا حدودی خشکی واژن را کاهش می دهد ؛ در نتیجه کیفیت رابطه جنسی را نیز افزایش می دهد. گاباپنتین دارویی است که میزان گر گرفتگی  ناشی از یائسه شدن را کاهش می دهد.

تاثیر یائسگی در نوع عواطف و احساسات

این دوره می تواند احساسات مختلف را تحت تأثیر قرار دهد.

• از دست دادن انرژی و احساس بی خوابی
• نداشتن انگیزه و عدم توانایی تمرکز
• اضطراب، افسردگی، تغییر مزاج و فشار روحی
• سردرد
• پرخاشگری و زود رنج شدن

بسیار دیده شده است که از یائسگی به عنوان یک پدیده منفی و آزار دهنده یاد شده است ؛ اما باید دانست که ای مسئله یک روند طبیعی در طول زندگی زنان است. هرچند ممکن است با کمی مشکلات همراه باشد ، اما اثرات ناشی از آن به راحتی قابل کنترل بوده و شما پس از یائسه شدن می توانید زندگی نرمال و عادی داشته باشید.

یائسگی زودرس چیست ؟

یائسگی زود هنگام شرایطی است که زنان در کمتر از 40 سالگی به آن دچار می شوند. دو نوع از این بیماری وجود دارد ؛ اولیه و ثانویه. در هر دو نوع ذکر شده است که زنان دیگر توان باروری ندارند.  در نوع اول ، تخمدان ها کارایی طبیعی خود را از دست می دهند. این عارضه احتمال دارد به علت برداشتن تخمدان ها یا آسیب های وارده بر اثر بیماری یا برخی درمان ها به وجود آیند. اما نوع دیگر این عارضه عمدتا با بروز مشکلات هورمونی پدید می آید.

 

 

چه مواردی موجب یائسه شدن زود هنگام می شود ؟

امکان دارد به علت بیماری یا درمان های خاص بانوان دچار بروز عارضه ای به نام یائسگی زودرس بشوند. علت های احتمالی زیر از دیگر موارد بروز این بیماری در زنان هستند که به شرح آن می پردازیم:

سابقه خانوادگی : وجود این بیماری در دیگر زنان خانواده همچون مادر ، خاله ، عمه و غیره این هشدار را میرساند که این امکان وجود دارد شما نیز به این عارضه دچار شوید.

سیگار کشیدن : خانم هایی که استعمال دخانیات دارند به نسبت دیگر زنان 2 سال زودتر یائسه خواهند شد وهمچنین با علائم شدیدتری نیز همراه خواهد بود.

شیمی درمانی و پرتو درمانی ناحیه لگن : این یکی از روش های درمانی است که موجب بروز زودرس این عارضه در زنان می شود زیرا مواد شیمیایی و پرتوهای درمانی به تخمدان ها آسیب می رسانند. بانوان بعد از انجام این روش درمانی دوره پریود آن ها به طور موقت یا دائمی قطع می شود. نکته قابل توجه این است که تمامی خانم ها که شیمی درمانی کرده اند یائسه نمی شوند.

جراحی برداشتن تخمدان : طی فرایند جراحی هر دو تخمدان را بر داشتن موجب می شود که یائسگی زودرس بروز کند. پس از این پروسه قاعدگی قطع شده و سطح هورمون ها بسیار کاهش پیدا می کند.

تغذیه مناسب بعد از یائسگی

در دوران یائسگی ، داشتن تغذیه مناسب می ‌تواند به کاهش علائم و عوارض کمک بسزایی کند. در ادامه میخواهیم توضیحاتی در این رابطه ارائه دهیم که می تواند برای شما مفید باشد :

افزایش مصرف میوه و سبزیجات : میوه‌ ها و سبزیجات حاوی ترکیباتی به نام فیتواستروژن‌ها هستند که شبیه به هورمون استروژن عمل می‌ کنند. این ترکیبات می ‌توانند به کاهش علائم ناشی از کاهش استروژن در بدن کمک کنند. همچنین سبزیجات نیز سرشار از آنتی‌اکسیدان ‌ها هستند که به کاهش آسیب‌ های اکسیداتیو در بدن کمک می‌ کنند. این آسیب ‌ها به پیری زودرس و افزایش خطر بیماری‌ های مزمن منجر شوند.

افزایش مصرف حبوبات : حبوبات به ویژه سویا ، سرشار از فیتواستروژن‌ ها هستند که می ‌توانند با عملکرد مشابه در بدن، به کاهش شدت و دفعات گرگرفتگی و تعریق شبانه ناشی از یائسگی کمک کنند.

کاهش مصرف چربی‌ها : چربی‌ ها می‌ توانند خطر بروز سرطان سینه را در دوران یائسگی افزایش دهند ، بنابراین بهتر است مصرف آنها را محدود کنید. علاوه بر این افزایش وزن و چاقی یکی از مشکلات شایع پس از یائسگی است. کاهش مصرف چربی‌ های پرکالری می‌ تواند به کنترل وزن کمک کند.

کاهش مصرف مواد قندی : کاهش مصرف مواد قندی بعد از یائسگی به دلایل متعددی توصیه می ‌شود. در این دوران، تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی که رخ می‌ دهد که شامل کاهش سطح استروژن ، افزایش مقاومت به انسولین و تغییرات در فعالیت فیزیکی و سوخت و ساز بدن است . تمام این عوامل می ‌تواند تأثیرات مخربی بر روی سلامت متابولیک زنان داشته باشد که با کنترل مصرف مواد قندی می توان از این مشکل جلوگیری کرد .